سلام نو _ سرویس گردشگری: کویرها همیشه رازآلود و پر ماجرا بوده‌اند. سراب‌ها، تپه‌های وسیع شنی، صدای باد و آسمان پر ستاره‌ای که به شما نزدیک است، همه از عواملی هستند که به خیال‌پردازی در مورد کویر را دامن می‌زنند.

کویر ریگ جن از شگفت‌انگیزترین و شاید ترسناک‌ترین کویرهای ایران است که باورهای عجیبی در مورد آن وجود دارد، با این حال مقصد جذابی برای کویرنوردان به شمار می‌رود.

سفرهای زیادی به مناطق کویری می شود؛ اما این ناحیه با همه کویرهای معروفی که می شناسید تفاوت دارد؛ ریگ جن تنها می تواند مقصد طبیعت گردان حرفه ای و کویر شناسان متخصص باشد و نباید در سفر به آن بی گدار به آب زد. به یاد داشته باشید که کویر هر چه قدر هم که زیبا و آرام به نظر برسد، به یک باره می تواند بی رحم شود و زندگی تان را بگیرد؛ پس فقط و فقط با افراد متخصص و راه بلد به ریگ جن بروید و جان خود را به بازی نگیرید.

ریگ جن، نام کویری شگفت انگیز، اسرار آمیز و کمی ترسناک در ایران است که با وسعتی در حدود ۴۵۲۶ کیلومتر مربع سومین ریگ زار بزرگ ایران محسوب می شود. البته هنوز توافقی بر سر وسعت این کویر وجود ندارد. برخی می گویند که ریگ جن آنقدر وسیع است که می توان مساحت آن را برابر با بیش از ۳۰ کلان شهر همچون تهران در نظر گرفت اما این تخمین آن قدرها هم نزدیک به واقعیت به نظر نمی رسد چرا که شهری مانند تهران حدود ۸۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد.

ریگ جن کجاست

اکنون بیایید ببینیم که کویر ریگ جن کجاست؟ ریجن منطقه‌ای کویری با تپه‌های ماسه‌ای در کویر مرکزی ایران است که در جنوب سمنان، شمال انارک، شرق منطقه حفاظت شده یا پارک ملی کویر، غرب جندق و جنوب شرق گرمسار واقع شده است و یکی از جاهای دیدنی گرمسار محسوب می‌شود. وسعت این کویر پهناور حدود چهار هزار کیلومتر مربع است و در نقشه از شمال غرب به سمت جنوب شرق کشیده شده است. به قسمت جنوب شرقی آن دم ریگ می‌گویند. همان طور که گفته شد، این منطقه کویری پر از تپه‌های شنی بوده و باتلاق‌های نمکی در اطراف آن هستند. در این ناحیه هیچ‌گونه چاه آب یا چشمه آب شیرینی وجود ندارد.

بهترین مسیر دسترسی به کویر عجیب ریجن رفتن به بخش شمال شرق پارک ملی کویر است. برای این منظور باید ابتدا خود را به گرمسار برسانید و بعد به پارک ملی دشت کویر بروید. از آنجا وارد جاده سنگ فرش ملک آباد شده و به سمت کویر جن حرکت کنید. قابل ذکر است از آنجا که برای عبور از جاده سنگفرش باید وارد مرز پارک ملی و منطقه حفاظت شده شوید، لازم است تا از سازمان حفاظت از محیط زیست مجوز داشته باشید.

مسیر دیگر از طرف جندق است. در این مسیر ابتدا باید خود را به جندق برسانید که از تهران ۱۷۰ کیلومتر فاصله دارد. بعد از طرف غرب جندق خود را به ریگ جن برسانید.

فاصله تهران تا کویر ریگ جن

مسافت ۱۳۶ کیلومتر

فاصله زمانی ۱ ساعت و ۳۶ دقیقه

براساس سرعت میانگین ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت

این کویر در میان سمنان و اصفهان جا خوش کرده و بخشی از کویر مرکزی ایران و دشت کویر به شمار می رود و از شمال با کوه گوگردی، از جنوب با کوه ملاهادی و از شرق با جاده دامغان به جندق محدود شده است. اگر بخواهیم موقعیت ریگ جن را به صورت دقیق تر بیان کنیم؛ این کویر در جنوب سمنان، جنوب شرق گرمسار، شرق منطقه حفاظت شده کویر، شمال انارک و غرب جندق قرار دارد و در جنوب غربی دشت کویر از شمال غرب به جنوب شرق کشیده شده است.

پیش از آنکه در مورد دومین راز این کویر اسرار آمیز برای تان بگوییم، باید بدانید که قسمت جنوب شرقی ریگ جن با تپه های ماسه ای محصور شده و این منطقه با نام "دم ریگ" خوانده می شود. در قسمت شمال و شمال غربی دم ریگ، نیز ۵ دیوار ماسه ای در فاصله ۱۰ تا ۲۰ کیلومتری یکدیگر قرار گرفته اند و در حدود ۷۰ تا ۹۰ کیلومتر به سمت شمال امتداد دارند.

یکی از جالب ترین رازهای این منطقه شگفت انگیز در ۳۰ کیلومتری جنوب مرکز ریگ جن نهفته است؛ دقیقا در نقطه تلاقی دیواره پنجم و دم ریگ. این رمز و راز به سنگ های سیاه رنگی مربوط می شود که در این منطقه به چشم می خورند و سرباره های ذوب فلزات معدنی هستند. سرباره محصولی مصنوعی و جانبی است، که از ناخالصی‌های موجود در سنگ فلزات به هنگام جداسازی فلز در کوره‌های ذوب به دست می آید و کاربردهای گوناگونی دارد. با پژوهش های انجام شده بر روی این سنگ ها مشخص شد که این سرباره ها پس از ذوبِ مسِ استخراج شده از ارتفاعات کوه ملاهادی و سایر معادن مس منطقه در اینجا رها شده اند.

انگشت را می‌گذاریم وسط نقشه ایران؛ اینجا کویر است، آسمان اینجا آبی است و شب‌هایش پرستاره. اینجا انارک است که خاک آن طلاست

توریسم آنلاین:  انگشت را می‌گذاریم وسط نقشه ایران؛ اینجا کویر است، آسمان اینجا آبی است و شب‌هایش پرستاره. اینجا انارک است که خاک آن طلاست و نمایشگاهی است از معادن فلزات مختلف در دل کویر، اما شهرک صنعتی نیست، اینجا شهر فرهنگ است و زمین آن، سرشار از کانی‌ها است، اینجا نارسینه است.

سفر به کویر مرکزی ایران و بازدید از آبادی‌های کوچک و بزرگش، مانند کشف سرزمین‌های جدید، هیجان‌انگیز و سرشار از جذابیت است. طراوت آبادی‌های کویری در دل بیابان‌های وسیع و غلت خوردن روی شن‌های روان، هر کدام لذت خودش را دارد. زیباترین موسیقی کویر، سکوت آن است و برترین جلوه‌ آن، بی‌کرانگی مناظرش!

اینجا انگار باران و ابر و آب، دست دوستی با خاک داده اند که باغ‌هایش اینگونه پر میوه‌اند و زمین‌هایش پر محصول. تمام خانه‌ها، کوچه باغ‌هایی رو به پایین دست روستا دارند که ما را راه می‌دهند تا بین دیوارهای خشتی و گِلی قدم بزنیم و دست رود را بگیریم و راهی دورهای دور کویر شویم. خانه‌های روستا، درهایی باز روبه مهیمان دارند و حکایت میهمان نوازی کویری را برای مسافران خسته نجوا می‌کنند.

از نائین اصفهان که رهسپار جاده انارک می‌شوی، دیاری از دل خاکی کویر خودنمایی می‌کند. دیاری قدیمی و بسیار زیبا، با کوچه‌های کاهگلی و آسمانی بی‌نهایت آبی. کوچه‌های باریکش از جنس تمام کوچه‌های مهرانه کویری است با طاق‌هایی که سایه سار عابرانند. درهای چوبی و کوبه‌های قدیمی و پیر نشینانی که ما را دعوت به نشستن می‌کنند. اینجا انارک است!

  انارک چگونه بنیان یافت؟

انارک به معنای انار کوچک و «نارسینه» به معنای اناری در سینه کوه است. انار، نماد عشق است و این عشق بر سینه کوهی روییده که نعمت زندگی را برای مردمانی که روزگاری از کنار واهه‌ای می‌گذشتند و شترهایشان را سیراب می‌کردند و خود نیز آرامش جان می‌یافتند، به ارمغان آورده است. انارک، زاییده عشق است و بی‌شک «محمد پهلوان» که نخستین سنگ بنای این آبادی را گذاشته، گرفتار عشق شده است.

برای آنها که مزارع و دشت‌ها و محل‌های طبیعی و بکر انارک را می‌شناسند، گریز از شهر و شهرنشینی و آرامش در پناه کوه و دشت و هوای پاک انارک برتر از هر قرص مسکنی است که آرامش را به اعصاب و روان آنها بازمی‌گرداند.

در سایه بادگیرها

از سمت شمال، شهر انارک انگار ردیف بی‌پایانی از بادگیرهاست که همگی رو به شمال ایستاده‌اند تا هوایی خنک به خانه‌ها ببرند. خانه‌های بافت قدیمی انارک از نقشه‌ خاص و واحدی پیروی نمی‌کنند، بلکه بنا به مقتضیات مکانی و میزان زمین ساخته شده‌اند. در این خانه‌ها، بادگیر عنصر اصلی خانه است. در بیشتر خانه‌ها از آجرکاری به عنوان پنجره و نرده استفاده شده و تمام اتاق‌ها دارای تاقچه است. بیشتر خانه‌های انارک، بخصوص خانه‌های اعیانی، به دست معماران اردکانی و یزدی ساخته شده‌اند. متأسفانه تخلیه شدن خانه‌های قدیمی و عدم حفظ و نگهداری و مرمت این خانه‌ها موجب تخریب بافت قدیم شهر و ویرانی آنها شده است.

انارک حدود 40 معدن دارد که از این تعداد، چند معدن در حال حاضر فعال هستند و بقیه به دلایلی تعطیل یا اصلاً مورد بهره‌برداری قرار نگرفته‌اند.قابل اشاره است که ایران 13 معدن طلای شناسایی شده دارد که 2 یا 3 معدن مورد بهره‌برداری قرار گرفته و یکی از این 13 معدن به نام طلای خونی در جنوب شرقی و 53 کیلومتری شهر انارک واقع شده است.

اقتصاد شهر انارک به معدن وابسته است و باید گفت خاک این منطقه طلاست. معادن سرب نخلک، مس مسکنی، سرب سیاه کوه و مس طالمسی، از معادن برجسته انارک است و سرب نخلک، از معروف‌ترین معادن سرب ایران محسوب می‌شود.
10 مهر 1402

ریگ جن منطقه‌ای کویری و دارای تپه‌های ماسه‌ای (تلماسه) در کویر مرکزی ایران است. این منطقه در جنوب سمنان، شرق دریاچه نمک، شمال انارک و غرب جندق قرار دارد. بادهای این منطقه صحرایی شن‌ها را به رقص وا می‌دارند، بادهایی که به باور مردم محلی در اختیار جن‌ها است.

کلمه جن به معنای پوشیده و مخفی است، جنیان به دلیل پنهان بودنشان از انظار عمومی، به جن (نامرئی) نام‌گذاری شده‌اند، چون از چشم انسان‌ها پوشیده بودند و دیده نمی‌شدند. این معنی پوشیدگی و پنهانی در تمام مشتقات کلمه جن جاری است، مثلاً به قلب و روح «جنا» می‌گویند از آن‌ جهت که پوشیده و مخفی است.

به بهشت «جنت» می‌گویند چون بر دیدگان ما مخفی است و سپر «جنانه» نامیده می‌شود چون شخص، هنگام جنگ در پشت آن مخفی می‌شود. «جنین» به طفل در رحم می‌گویند، چون طفل در رحم مادر مخفی است و همچنین «جن» را جن می‌گویند چون از دید چشم‌های ما پنهان و مخفی است.

چه کسانی اولین بار ریگ جن را فتح کردند؟

در سال ۱۹۰۰ سون هدین، کویرنورد سوئدی از حاشیه غربی و جنوبی ریگ جن عبور کرد. او بعدها در کتاب کویرهای ایران به طور مفصل دربارهٔ ریگ جن نوشت. در سال ۱۹۳۰ آلفونس گابریل از جنوب ریگ جن گذشت. از ۱۳۷۶ تا کنون گروه‌هایی از کویرپیمایان با خودروهای بیابانی و حتی پیاده به نقاط مختلف ریگ جن رفته‌اند.

سون‌هدین و بعدازآن هم آلفونز گابریل در سال ۱۹۳۰ از نزدیکی آن گذر کردند؛ اما هیچ‌کدام نتوانستند از این بخش از کویر عبور کنند و ناچار به سمت یزد برگشتند؛ اما عبور از آن همچنان برای کویرنوردان به‌صورت یک رؤیا باقی ماند تا اینکه بالاخره در سال ۱۹۹۷ طلسم ریگ‌جن توسط منصور عطاردی معاون منابع طبیعی محیط زیست استان تهران شکسته شد. او به همراه آقای میران زاده، رئیس وقت پارک ملی کویر و آقای شیرازی از قوی ترین نیروهای محیط بانی با چند دستگاه وانت پیکاپ و لندرور و چند دستگاه موتور تریل ریگ جن را فتح کردند. اما یک سال بعد، مجدد آقای منصور عطاردی و تیم همراه وارد «ریگ جن» شد و بعد از آن بسیاری از کویرنوردان از «ریگ جن» گذشتند. البته با تجهیزات کامل که نه گرفتار روح شوند و نه جن‌زدگی.