مادر به گزارش پایگاه خبری صدای نایین، ویژگی‌های جغرافیایی و اقلیمی که در بیابان ایجاد شده، این مناطق را به یک اکوسیستم پایدار روی کره زمین مبدل ساخته است، ماسه‌های روان، اقلیم متنوع، نوع زندگی گیاهی و جانوری، آرامش، افق دیدی که در بیابان‌ها وجود دارد و شرایط آب‌وهوایی متغیر، سبب شده که کویر و بیابان به جاذبه‌ای گردشگری تبدیل شود.

از بیابان‌ها و کویرهای مشهور ایران در این زمینه می‌توان به بیابان لوت، مرنجاب، بشرویه، کویر مصر و ریگ جن اشاره کرد، در ۳۰ کیلومتری شمال غرب انارک نایین، روستایی واقع شده است که از آنجا سفر به کویر شگفت‌انگیز و پرماجرای ریگ جن را می‌توانید شروع کنید.

عشین یا اشین یکی از روستاهای حاشیه کویری در شمال شرقی استان اصفهان است که در مسیر جهانگردان کویری قرار گرفته‌ است، آلفونس گابریل در سال ۱۹۳۴ میلادی در سفر به کویرهای ایران اقامت کوتاهی در این روستا داشته و آن را در کتاب «عبور از صحاری ایران » توصیف کرده‌ که تصویر عشین نیز بر این کتاب چاپ شده است.

محمود مدنیان، رئیس اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان نایین در گفت‌وگو با خبرنگار فارس اظهار کرد: موقعیت خیلی خاص روستای عشین که در مرز بین منطقه نیمه کوهستانی و دشت کویر قرار گرفته، بافت تاریخی، حمام، قلعه و کاروانسرای تاریخی روستا از جذابیت‌های گردشگری منحصر به فرد عشین است.

وی افزود: خانه‌های روستا به صورت اتاق به اتاق بوده و با دیوارهای سنگی و طاق گنبدی بنا شده‌اند که معمولاً هیچ پنجره‌ای ندارند و نور به طور کاملاً مستقیم از سوراخ‌های ریزی که در دیوارها و سقف قرار دارد، به داخل خانه تابیده می‌شود.

مدنیان تصریح کرد: مهم‌ترین ویژگی عشین که باعث شده گردشگران این روستا را برای سفر انتخاب کنند، نبود برق و گاز و تلفن در روستاست که آن را به یک منطقه بکر و دست نخورده تبدیل کرده است.

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نایین با اشاره به اینکه در این روستا دو بوم‌گردی بنا شده است، گفت: پیاده‌روی، شترسواری، آفتاب‌درمانی، ماسه‌درمانی، موتورسواری، رالی در بیابان، تماشای چشم‌اندازهای بیابان، نجوم و رصد آسمان کویر در شب، از جمله فعالیت‌های حوزه طبیعت‌گردی این روستاست.

وی ادامه داد: آب آشامیدنی روستا از چشمه‌های زیاد در اطرافش تأمین می‌شود که عشین نیز به معنای سرزمین آب‌های جاری است.

اگرچه نبود امکانات مدرن، شرایط زندگی سنتی را در عشین به وجود آورده و برای مسافران خصوصاً گردشگران خارجی، جذابیت خاصی دارد اما برای زندگی دائمی اهالی روستا سختی‌هایی به همراه داشته است که منجر به مهاجرت همه ساکنین روستا به شهرهای اطراف شده است اما در این میان، مادر ۸۵ ساله این روستا، نتوانسته عشین را در میان دشت کویر تنها رها کند و بوی خوش زندگی بکر و ساده روستایی را در بیابانی‌ترین نقطه شرقی استان، حفظ کرده است.

مریم میرزایی عشینی مادر شهید سید محمد هاشمی انارکی و معروف به زهرا خانم، سال‌های زیادی است که تنها ساکن خوش نشین این روستاست، او در عشین چشم گشوده، قد کشیده، ازدواج کرده و ۵ فرزندش را همینجا به دنیا آورده و از همین روستا پسر ۲۲ ساله‌اش را برای حفظ کشورش راهی جبهه‌ها کرده است و به قول خودش، دوست ندارد این همه خاطرات خوش را در دل کویر رها کند و باقی عمر را در جای دیگر بگذارند.

زهرا خانم با کشاورزی، دامداری و میزبانی از گردشگران خود را در این روستا سرگرم کرده و با همت و تلاش توانسته این روستا با قدمت ۲ هزار ساله را همچنان سرپا نگهدارد.

زهرا خانم به خبرنگار فارس می‌گوید: در روستای عشین من هستم و خدای بزرگ و این خانه‌ها و تا دلت بخواهد بیابان دیده می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: نمی‌شود همه به دنبال زندگی شهری برویم، باید کسی باشد که در این صحراها کشاورزی و دامداری کند تا خوراک مردم فراهم شود، هرکسی باید به سهم خودش با این زمین بجنگد و برای زندگی تلاش کند.

زهرا خانم با بیان اینکه زندگی در عشین سختی‌های خودش را دارد و من با این شرایط ساخته‌ام، می‌گوید: پسرم سعی کرده است شرایط خوبی را برای گردشگرانی که برای دیدن جذابیت‌های روستا می‌آیند، فراهم کند اما جاده روستا بسیار نامناسب است و سال‌های زیادی است که مسؤولان به آن رسیدگی نمی‌کنند.

به گفته زهرا خانم، زمانی در کودکی‌اش ۱۸ شبانه روز باران بی‌وقفه می‌بارد که منجر به تخریب تمام منزل و مهاجرت همه اهالی روستا می‌شود اما بعد از مدتی تعدادی از روستاییان به عشین برگشته و روستا دوباره رونق می‌گیرد، هم اکنون نیز اگر مسؤولان توجه بیشتری به این ظرفیت عظیم گردشگری، دامداری و کشاورزی شهرستان نایین داشته باشند و مشکلات عشین را برطرف نمایند، قطعاً زمینه مهاجرت جوانان فراهم شده و خانه‌های این روستا دوباره همچون گذشته پرجمعیت خواهد شد. 

 کد نوشته: ۱۴۲۲۵ - ۲۷ آذر ۱۴۰۳

توریسم آنلاین: سرزمین ما پر است از مناطق کویری بی بدیل و الهام بخش؛ کویر مرنجاب، کویر ورزنه، کویر ریگ جن، کویر ابوزید، کویر مصر و بسیاری دیگر که بی اندازه زیبا، آرام، پر رمز و راز و با وقارند. در سفر به کویر از همه چیز خالی می شوید و پس از غرق شدن در آسمان پر ستاره‌اش، چنان عمیق و آرام به خوابید می روید که انگار هیچ گاه نگران چیزی نبوده اید.

هرکس یک‌بار مسحورِ افسونِ کویر شود، تا پایان عمر رهایش نخواهد کرد.» این جمله‌ی معروف را دکتر «آلفونس گابریل» ـ جغرافیدان و جهانگرد فقید اتریشی ـ گفته است.

او سفرهایی به کویرهای ایران داشته و معروف‌ترین سفرنامه‌اش، با عنوان «عبور از صحاری ایران» به چاپ رسیده است. صحرا، کویر، بیابان، بادیه و این دست اسامی، گرچه از لحاظ علمی تفاوت‌هایی با هم دارند و وجوه تمایزشان وابسته به ارتفاع از سطح دریا و مقدار بارش سالانه و نوع پوشش گیاهی و میزان نمک موجود در خاک است، اما برای گردشگران و کویرنوردان تفاوت چندانی ندارند و معمولا وجود تپه‌ماسه‌ای‌های نرم و بلند (یا همان رَمل‌ها)، رودهای شور، دریاچه‌های نمک، گیاهان کویری و پرندگان و جانوران بیابان‌زی، باعث جذب مسافران به نقاط کویری می‌شود. حدود یک‌چهارم مساحت ایران را کویر و بیابان تشکیل می‌دهد و گردشگرانِ کویردوست، معمولا در فصل‌های پاییز و زمستان عازم این مناطق می‌شوند. در ماه‌های سرد سال، گرچه از گرمای سوزان تابستانی کویرها خبری نیست، اما باید مراقب شب‌های سرد کویر بود. در این مطلب، چند منطقه‌ی کویری ایران را که امکان سفر نسبتا راحت به آن‌ها برقرار است، معرفی می‌کنیم. سفر به صحرا و بادیه، لذتی فراموش‌نشدنی دارد و باید حداقل یک بار تجربه‌اش کرد. 

کویرحلوان؛ همه زیبایی‌های کویر ایران

طبس دیگر آن کویر بی‌آب و علفی که همگان می‌شناسند نیست، بلکه این روزها با گسترش صنعت گردشگری طرفداران زیادی دارد. 

خیلی در هوای سرد و آلوده زمستان کلانشهرها را به عشق کویرگردی در طبس ترک می‌کنند، تورهای زیادی هم در طول فصل‌های سرد به این مناطق کویری می‌روند. تور گردشگری به منطقه طبس و نایبند همراه با پیاده‌روی در دره مرتضی علی و عبور از چشمه‌های آب گرم طبیعی داخل دره، گشت و‌گذار در میان باغ‌های مرکبات و نخلستان‌های آن منطقه سه و نیم روز طول می‌کشد.

کویر حلوان، نامش را از روستای حلوان گرفته است؛ روستایی با خانه های گلی و نخل های بلند. خرمای حلوان، مثل ریگزارش، حرف ندارد. ریگزار حلوان در حاشیه روستای حلوان و در شمال شهرستان طبس استان خراسان جنوبی قرار دارد و در واقع گوشه ای از کویر مرکزی ایران است. این ریگزار از شمال به کویر مرکزی ایران و ارتفاعات «پیر حاجات» طبس، از جنوب به محور ارتباطی شهرستان خور به طبس، از شرق به کوه ها و ارتفاعات «عاشقان» و از غرب به دریاچه نمک خور و کویر مرکزی ایران محدود می‌شود.

پهنه این کویر، پوشیده از ریگزار است و در نواحی شرقی و شمالی در حاشیه ریگزار باتلاق‌های نمکی و رسی کویر مرکزی و دریاچه نمک خور قرار دارند. فاصله شمال به جنوب ریگزار در بیشترین حالت 40 کیلومتر و فاصله شرق به غرب آن در نواحی مرکزی در حدود 14 کیلومتر و در نواحی شمالی 5 کیلومتر است. به دلیل وجود معادن فراوان در این ارتفاعات جاده‌های خاکی مناسبی وجود دارند که دسترسی و بازدید از این منطقه را آسان کرده اند.

«ریگ جن» را فقط از دور تماشا کنید!

ترسناک‌ترین و عجیب‌ترین منطقه ایران در زیر آب‌های خروشان دریا قرار ندارد، بلکه در دل کویر است، جایی در کویر سمنان که بومیان منطقه، به آن «ریگ جن»  می‌گویند؛ منطقه‌ای شبیه به «مثلث برمودا» آن هم در خاک ایران!

فرو رفتن در گل و لجن در «ریگ جن»، شاید یکی از خطرناک‌ترین اتفاقاتی باشد که ممکن است گریبانگیر مسافران ناوارد شود و آنها را به کام مرگ بکشاند. سال‌های متمادی، هیچکس جرأت نمی‌کرد به «ریگ جن» سفر کند و راز این کویر اسرار‌آمیز را کشف کند، اما سرانجام چند سال پیش، طلسم «ریگ جن» توسط علی پارسا،‌کویر‌شناس مقیم آمریکا شکسته شد. ریگ جن که شگفت‌انگیز‌ترین و ترسناک‌ترین کویر ایران لقب گرفته است، در جنوب سمنان، شرق دریاچه نمک، شمال چوپانان و غرب جندق قرار دارد که به دلیل وسعت زیاد و نداشتن چشمه یا چاه آب، صدها سال و یا بیشتر، متروک بوده است.

مرز مشخصی برای ریگ جن متصور نیست. به صورت اجمالی این منطقه در محدوده جغرافیایی مرکز ایران در قسمت غربی کویر مرکزی یا دشت کویر قرار گرفته است و از شمال به جاده نظامی سمنان به معلمان، ارتفاعات کوه گوگرد، شهرستان گرمسار، از غرب به پارک ملی کویر، ارتفاعات نخجیر، کوه طلحه، شیطان کوه، کوه دم و تنگ ظلمات، از شرق به محور ارتباطی جندق به معلمان و از جنوب به محور انارک به چوپانان و کوه ملاهادی (کوه بزرگی) محدود می گردد. گسترش ریگ جن از شمال غرب به جنوب شرق است و وسعتی در حدود 90،000 کیلومتر مربع دارد. 

چشم در چشم با روباه شنی و کاراکال

اگر می‌خواهید بخشی از لوکیشن فیلمبرداری فیلم «خیلی دور، خیلی نزدیک» را از نزدیک ببینید، می‌توانید کویر مصر را برای سفر به یک نقطه کویری انتخاب کنید.

کویر مصر بخشی از کویر مرکزی ایران یا همان دشت کویر است و به لحاظ تقسیمات کشوری روستایی با همین نام از توابع شهرستان خور و بیابانک در استان اصفهان به‌شمار می‌رود. این روستا در ۴۵ کیلومتری شرق جندق و در ۶۰ کیلومتری شمال خور قرار دارد. از تهران حدود 800کیلومتر و از اصفهان حدود 400کیلومتر تا این منطقه راه است. برای رسیدن به منطقه، دو مسیر از تهران وجود دارد؛ اول مسیر تهران – سمنان – دامغان – معلمان – جندق- مصر است که در این مسیر باید از جندق تا مصر را ۴۰ کیلومتر در جاده‌ خاکی برانید. مسیر دوم نیز تهران – قم – کاشان – اردستان – نائین – انارک – چوپانان – چاه‌ملک – فرخی – مصر است که در این مسیر بعد از روستای فرخی و نرسیده به شهر خور در سمت چپ جاده‌، جاده‌ای فرعی جدا می‌شود که مسافران را به روستاهای فوق هدایت می‌کند. تمام این مسیر آسفالت است به جز فاصله‌ روستای مصر تا روستای پس از آن به نام روستای فرحزاد. پیشنهاد ما برای افراد غیرحرفه‌ای و کسانی که با ماشین‌های غیرشاسی بلند سفر می‌کنند این است که مسیر دوم را انتخاب کنند.

کویر مصر جزو منطقه حفاظت شده و شکار ممنوع دشت کویر مرکزی ایران به حساب می‌آید و گونه‌های گیاهی رایج در دشت کویر مرکزی ایران، گونه‌های رایج و غالب گیاهی جغرافیای کویر مصر است، گیاهان شوره پسندی همچون درمنه، قیچ، انواع گون و… علاوه بر آن در این بیابان برهوت بی‌آب و علف حیات وحش و زندگی پرجنب و جوشی جریان دارد و اگر در فصول گرم سال شب‌ها با پروژکتور به بیابان‌های منطقه رفته یقیناً گونه‌های زیادی از حیات وحش منطقه را خواهید دید؛ از خرگوش تا گربه شنی، روباه شنی، کاراکال و… که هر چه به سمت حیوانات شکارچی برویم دیدنش سخت و سخت‌تر می‌شود.

از جاذبه‌های گردشگری در روستای مصر می‌توان به تپه‌های شنی اطراف روستای مصر، روستای فرحزاد، نیزار و مسیر شتر سواری تا نیزار روستای مصر، روستای کویری عروسان، رمل‌های چال سیلکنان و روستای فرحزاد، منطقه تخت عروس، روستای بیاضه و قلعه اس، روستای گرمه، روستای ایراج و سرو هزار ساله آن اشاره کرد. 

کویر خارتوران، مقصد مسافران زمستانی

کویر خارتوران واقع در استان سمنان هم دیگر کویر مورد علاقه گردشگران است. پارک ملی توران دومین منطقه بزرگ تحت حفاظت ایران است که به دلیل داشتن تنوع زیستی منحصر به فرد و همچنین روستاهای تاریخی همچون قلعه بالا از طرف یونسکو به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست کره انتخاب شده است.

سفر به کویر خارتوران، گردش در روستای مطبق و زیبای قلعه بالا، آشنایی با جامعه محلی و آداب و رسوم منطقه، بازدید از سایت تکثیر یوزپلنگ و گورخر ایرانی، دیدن حیات وحش منطقه، استراحت در واحه زیبای ماجراد و در نهایت بازدید از سایت‌های فرهنگی بسطام از دیدنی‌های این سفر است.

این جلگه وسیع، علاوه بر تپه‌‌های شنی فراوان که می‌توانید کمی ‌آن سوتر در حوالی روستای رضاآباد از آنها گذر کنید، دارای پوشش گیاهی متنوعی است مانند: کلاه میرحسن، افدرا، باتلاقی شور، اشنان، قره داغ، مارونگ، آسمانی گچ دوست، کما، هزار خار دشتی، عجوه، درمنه، گز آتشین، تنگرس، نجم طلایی، هزار خار پنبه‌­ای، شنگ اسبی کپکی، علف مورچه، گز، تاغ، قیچ، زرد بید، آلاله آبزی و اسپند.

پارک ملی توران به لحاظ موقعیت جغرافیایی در 140 کیلومتری جنوب شرقی شاهرود قرار گرفته که به نوعی جنوب مسیر تهران به مشهد هم می‌شود. دقیق‌تر آنکه، در شمال شرق دشت کویر، غرب منطقه حفاظت شده خارتوران و شرق طَرود، حدفاصل بیارجمند تا صدرآباد، مشخصا جایی است که ذخیره گاه زیست‌کره توران، در آن واقع شده است.

توران، ارتفاعات دور و نزدیک زیادی دارد که یکی از مهم‌ترین آنها، کوه ماجراد است. چشمه ای نیز هست که آبشخوری است برای حیواناتی که اهلی هستند و اهل توران. فقط اشاره به نام مهم‌ترین کوه‌ها و چشمه‌های پارک ملی،‌ که آبشخور حیوانات اهلی توران هستند فهرست بلندی را می‌سازد. در کنار دشت‌های دق بیارجمند، دق دوشاخ، د‌ق اسب‌اند‌از -به بعضی از دشت‌ها در این منطقه دق گفته می‌شود که عقبه تاریخی دارد- ، ارتفاعات مهم منطقه شامل کوه‌های ماجراد، سوخته کوه، پر و بال، شوراب الکم، تنگه تاریک، کوه غریبه است که از اینها مهم‌تر شترکوه در غرب با ارتفاع 2281 متر و کوه قلعه بالا در شمال غربی با ارتفاع 2265 متر و کوه پیغمبر با ارتفاع 2411 متر است. دقیق‌تر بگوییم توران، در احاطه این سه کوه اصلی قرار گرفته است. از چشمه‌های مهم این منطقه هم می‌توان به چشمه ماجراد، چشمه غریبه، سی تل، افغانی‌ها، لکم، تلخاب، کال مرا، پرو بال، پونیدر، هنی، نیستانه، بغلو، شاه چشمه، ملحه، بهاندر، چشمه شاه، چشمه پریه، ابوالیحیی و چشمه عزیز اشاره کرد. 

شب‌نشینی دور آتشونی در مرنجاب

شب نشینی در کویر، آن هم در کنار شعله‌های آتش که اصطلاحاً به آن «آتشونی» می‌گویند، پیاده‌روی شبانه بر روی تپه‌های شن‌های روان، دیدن مناظری از پوشش گیاهی و جانوری و در یک کلام، «کویرنوردی»، لذتی دارد که انسان را هرگز رها نمی‌کند.

در میان کویرهای ایران، «کویر مرنجاب» یکی از دیدنی ترین مناطق کویری و در دسترس‌ترین کویر ایران است، جاذبه‌های افسونگر این کویر از قبیل جزیره سرگردان، چاه دستکن که آب شیرین و گوارایی دارد – که این خود از عجایب روزگار در کویر نمکزار است – و همچنین دریاچه نمک آران و کاروانسرای عباسی مرنجاب، همه و همه از شگفتی‌های این منطقه کویری است که باید رفت و دید.

بیشترین پوشش گیاهی کویر مرنجاب، شامل گیاهان شورپسند از جمله درخت‌های گز و تاغ و بوته‌های قیچ است. جانوران بسیاری هم در این حوزه زندگی می‌کنند. مثل گرگ، شغال، کفتار، گربه شنی، بزمجه، آفتاب پرست، انواع مارمولک، مار، عقرب، عقاب و تیهو و در سال‌های اخیر نیز یک جفت پلنگ در این منطقه دیده شده است.

کویر مرنجاب با زیبایی های دل انگیز کویری در شمال شهرستان آران و بیدگل از توابع شهرستان کاشان در استان اصفهان قرار دارد که به دلیل سهولت دسترسی از تهران بیشتر برای پایتخت نشینان شناخته شده است. کویر مرنجاب در جوار کویر مرکزی، ریگ جن و دریاچه نمک و در مسیر جاده ابریشم قراردارد.

 ضیافتی زیبا در کنار گاوخونی

کویر ورزنه (خارا) در دسترس‌ترین کویر شهر اصفهان است که قطب کویرگردی ایران محسوب می‌شود و در یک سفر یک روزه مى‌توان از این منطقه دیدار کرد.

می‌توانید از ورزنه، برج کبوترخانه، کارگاه سفره‌بافی، مسجد تاریخی جامع ورزنه، پل صفوی، چادرسفیدهای ورزنه، تپه‌های شن روان خارا، قلعه تاریخی قورتان، تالاب گاوخونی، آب بند شاخ کنار، بازدید از تنها گاو چاه ایران، خانه بوتیمار دیدن کنید.اگر تمایل به کویر نوردی داشته باشید، می‌توانید با کمک راهنما به کویر ورزنه رفته و از نقش سرانگشتان نگارگر طبیعت بر دل کویر لذت ببرید. توجه داشته باشید که تردد در برخی از این مسیرها به وسیله خودروهای دو دیفرانسیل قابل دسترسی هستند، اما در صورتی که به منطقه آشنایی ندارید، به طور حتم از راهنمایان محلی استفاده کنید.

با توجه به این که این کویر در حدود 100 کیلومترى شهر زیباى اصفهان واقع شده است با حضور در تورهاى دو یا سه روزه مى‌توانید از نقاط تاریخی متعددى در شرق اصفهان بازدید کنید که از جمله آنها می‌توان به منار تاریخى زیار متعلق به قرون اولیه اسلامی، مسجد دشتى، مسجد سلجوقى برسیان، کبوترخانه‌هاى زیباى رودشت، قلعه‌های تاریخى مانند قلعه هزار ساله قورتان و طبیعت بکر و زیباى ورزنه، نمک‌زار گاوخونى که داراى چند ضلعی‌های زیباى نمک است، تالاب بین‌المللی گاوخونى و مشاهده پرواز دسته جمعى پرندگان مهاجر و قلعه تاریخى خرگوشى در 30 کیلومترى تالاب گاوخونى دیدن کنید.

بهتر است کمی از شهر فاصله بگیریم و به شرق اصفهان و زاینده رود برویم؛ جایی که محدوده جغرافیایی ورزنه و باتلاق گاوخونی و کویر اطرافش است. این منطقه دو روستای جالب توجه دارد. یکی «قورتان» است؛ روستایی کوچک با ارگی بزرگ. در اینجا دومین قلعه خشتی جهان – پس از ارگ بم- قرار دارد که هنوز هم مسکونی است. از اصفهان که به سمت شرق می‌رویم، ابتدا به این روستا می‌رسیم و سپس از آنجا مسیر خود را به سوی «قِهی» ادامه می‌دهیم. از قورتان تا قِهی30 کیلومتر راه در پیش داریم. این روستا که پیشینه اش به قبل از اسلام می رسد، تا نیم قرن پیش، مرکز شترداری ایران بود. 

زیر سایه ماسه؛ کویر لوت

دشت لوت پهنه‌ای وسیع بین استان‌های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان که یک دهم مساحت کشور را اشغال کرده است و با این گستردگی، بیست و پنجمین کویر بزرگ دنیا به حساب می‌آید. «کویر لوت» به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران  در سال 1395در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

با اینکه کلمه «لوت» در فرهنگ لغت، برهنه و فاقد هر چیز معنی شده، اما کسانی که پا به این بیابان گذاشته اند تائید می‌کنند که دشت لوت زیبایی‌ها و عجایب بسیاری برای دیدن دارد. دشت لوت یکی از جذاب‌ترین نقاط ایران برای گردشگران و جهانگردان است، چرا که مجموعه‌ای از عجایب ایران و جهان را در خود دارد؛ بلندترین تپه‌های ماسه‌ای دنیا که گاهی ارتفاع آنها به 480 متر می‌رسد، متعلق به این دشت است. شهر کلوت‌ها که سال‌ها پیش ژنرال سایکس انگلیسی آن را به قلعه‌ها و قصرهای جن و پریان تشبیه کرده بود، در بخش غربی همین پهنه قرار گرفته است. بزرگ ترین گلدان‌های بیابانی به نام «نبکا» در همین محدوده رصد شده‌اند، طبق تحقیقات سازمان فضانوردی آمریکا دشت لوت یکی از گرم‌ترین مناطق دنیا است و این درحالی است که یک رودخانه دایمی به نام رودخانه شور از دل این بیابان می‌گذرد.

اگر با این اوصاف هوس مسافرت به دشت لوت را کرده‌اید این را هم بدایند که سفر ماجراجویانه‌ای در پیش دارید. بهتر است با یکی از تورهای مسافرتی همراهی کنید و یا با کسی که سرد و گرم لوت را چشیده همسفر شوید. بیشترین و زیباترین جلوه‌های دشت لوت را در محدوده استان کرمان خواهید دید. مطمئن باشید یکی از عجایب این سفر ماجراجویانه، منطقه سرسبز «سیرچ» است ک درست در دیواره غربی دشت لوت قرار گرفته و ارتفاعاتی همیشه برفی دارد. در ادامه راهتان «شهداد» باستانی قرار دارد. گذشتن از شهداد و پیشروی در جاده شهداد – نهبندان شما را به شهر کلوت می‌رساند. ایستادن پای یکی از کلوت‌های مرتفع که اصل همدستی باد و باران هستند و دیدنشان با سری رو به بالا عادت اکثر کسانی است که به این منطقه پا گذاشته‌اند. در ادامه راه به «گندم بریان»می رسید، اینجا پایان راه هر موجود زنده‌ای است، در این حوالی حتی باکتری هم یافت نمی شود پس مراقب خودتان و همراهان‌تان باشید.

کویر لوت و کویر مرکزی را دو کویر اصلی ایران می‌نامند و گرچه کویر لوت مناطقی بکر تر و نماهایی شگفت‌انگیزتر دارد اما کویر مرکزی پهناورتر است و شامل کویرهایی متعدد با پوشش گیاهی متنوع می‌شود. ضمن آنکه تقریبا در میانه ایران قرار دارد و سفر به آنجا از نقاط مختلف کشور برای بیشتر ایرانیان راحت‌تر است.

یادتان باشد که و شتر در کویر نعمت بزرگی است. بنابراین می‌توانید از صنایع دستی ساخته شده از پشم شتر و برای گذران دوران زمستانی در شهرهای بزرگ استفاده کنید. گلیم و جاجیم و نوعی دستکش و شال و کلاه بافته شده از پشم شتر صنایع دستی مرسوم در مناطق کویری ایران است. ضمن آن که بیشتر غذاهای محلی با گوشت و شیر شتر و بز طبخ می‌شوند.

25 آذر 1403

به گزارش پایگاه خبری صدای نایین، شهر انارک، یکی از زیباترین و دیدنی‌ترین شهرهای تاریخی ایران در ۷۵ کیلومتری اصفهان بوده که آثار تاریخی بسیاری را در دل خود جای داده است.

بسیاری از افرادی که به بازدید از شهرهای تاریخی با قدمت زیاد و مردمانی با فرهنگ و آداب و رسوم کهن علاقه داشته باشند، انارک را به عنوان مقصد سفر خود انتخاب کرده یا این که در سفر به اصفهان، به این شهر هم سری خواهند زد.

اگر شما هم دوست دارید با شهر انارک آشنایی بیشتری پیدا کرده و در سفر بعدی خود به اصفهان این شهر زیبا را به عنوان مقصد سفر انتخاب کنید، ادامه این مطلب از صدای نایین را به هیچ عنوان از دست ندهید، در ادامه این بخش قصد داریم تا شهر کویری و زیبای انارک یا انارسینه را به شما معرفی کنیم.

اولین نکته جالبی که درباره این شهر وجود دارد این است که همه بر سر قدیمی بودن این شهر توافق نظر دارند، اما داستان‌های زیادی درباره این شهر وجود داشته که باعث می‌شوند هیچ کس به درستی نداند قدمت واقعی و دقیق این شهر به چه زمانی باز می‌گردد.

در شهر و اطراف آن، آثار باستانی متعددی پیدا شده است که نشان می‌دهد شهر انارک مربوط به دوران ساسانیان یا حتی پیش از آن می‌شود. اما باستان شناسان به طور دقیق مطمئن نیستند که این آثار باستانی مربوط به ساکنین یک شهر بوده یا این که طور دیگری سر از شهر درآورده‌اند.

برخی دیگر از روایت‌ها ادعا دارند که اولین خشت‌های ساخت بناهای شهر انارک را فردی به نام محمد پهلوان در دوران شاه عباس صفوی بنا گذاشته است. طبق این روایت، محمد پهلوان با دستان خود اولین خانه‌های این شهر را ساخت و کم‌کم زندگی در این منطقه جریان یافت.

اما باز هم افرادی هستند که این روایت‌ها را داستان و افسانه‌ای بیش ندانسته و اعتقاد دارند که تاریخچه شهر انارک تنها به دوران قاجار بازمی‌گردد، به گفته این افراد، این شهر در دوران قاجار محل عبور و مرور تاجران بوده و کم‌کم با ساخت استراحتگاه و محل‌هایی برای تجارت، زندگی در آن شکل گرفته است. اما با این وجود باز هم بیشتر باستان شناسان و مورخان بر این باور هستند که تاریخچه شهر انارک به دورانی قدیمی‌تر از دوران قاجار بازمی‌گردد.

در گذشته نام شهر انارک، انار سینه بوده است، اما به مرور زمان نام آن به انارک یا انار کوچک تغییر پیدا کرد. علت نام گذاری شهر این است که در این منطقه درختان انار بسیاری وجود داشته و انارهای مرغوبی هم دارند.

اما نام دیگری که انارک را با آن می‌شناسند، تبعیدگاه سرخ است. این لقب در دوران پهلوی به انارک رسید، چرا که به دستور شاه، بسیاری از افراد سرشناس و زندانیان مختلف، به زندان انارک تبعید می‌شدند. به دلیل کویری بودن این منطقه هم نام آن تبعیدگاه سرخ شد.

امروزه برخی از افراد قدیمی که در این شهر زندگی می‌کردند، هنوز هم به آن انارسینه می‌گویند. اما در همه جاهای رسمی این شهر را با نام شهر انارک می‌شناسند.

انارک با این که شهر چندان بزرگی نیست، اما جاذبه‌های گردشگری بسیار زیادی داشته که بیشتر آن‌ها جاذبه‌های گردشگری و بناهای تاریخی هستند. اگر قصد دارید تا برای سفر به شهر انارک رفته و برای چند روز در آن اقامت داشته باشید، بهتر است که با این جاذبه‌های دیدنی آشنایی پیدا کرده و یک برنامه سفر دقیق بچینید تا بتوانید از بیشتر این جاذبه‌ها دیدن کنید.

در ادامه این بخش برخی از مهم‌ترین جاذبه‌های دیدنی شهر انارک را برای شما نام‌برده‌ایم: دیوار حصار شهر، سه قلعه، بادگیرهای شهر، کاروانسرای تاریخی، حمام قدیمی، آتشگاه چهارطاق، کویر جن

کویر جن در اطراف این شهر قرار داشته و لقب مثلث برمودای ایران را به خود اختصاص داده است. در این کویر شن‌های روان و باتلاقی بسیار خطرناکی وجود داشته که مسیر عبور را برای گردشگران بسیار سخت می‌کند.

توصیه می‌شود که افراد معمولی و کسانی که سررشته‌ای در گردشگری در کویر ندارند، به کویر جن سر نزنند. چرا که این کویر، همان‌طور که از نام آن پیداست، کویر خطرناک و مرموزی بوده و داستان‌های زیادی درباره آن وجود دارد.

در گذشته در دور تا دور شهر انارک یک حصار مشاهده می‌شد که برای دیده بانی و محافظت از شهر بوده است. اما امروزه از این حصار که با نام دیوار باستانی انارک هم شناخته می‌شود اثری نمانده و تنها خرابه‌هایی از آن را می‌توان مشاهده کرد.

در سراسر شهر بادگیرهایی کار گذاشته‌اند تا از میزان گرمای کویری شهر بکاهد. همین موضوع هم باعث شده است تا برخی از افراد، شهر انارک را شهری شبیه به یزد و معماری و شهرسازی آن بدانند.

معماری خانه‌های این شهر، شباهت زیادی به روستاهای کویری دیگر ایران و به ویژه نایین دارند. این بناها عمدتاً خشتی بوده و ارتفاع بسیار کمی دارند. سقف خانه‌ها گنبدی شکل بوده، درب‌های چوبی هستند و پنجره‌ها نیز به صورت مشبک ساخته شده‌اند.

همچنین ناگفته نماند که سقف گنبدی آن‌ها از چند لایه کاهگل پوشانده شده است. در کل می‌توان گفت که مانند بسیاری از خانه‌های کویری کشور، خانه‌های شهر انارک هم به‌گونه‌ای هستند که از گرمای هوای کویری در داخل خانه‌ها بکاهند.

تنها وجه شباهت انارک و نایین در معماری آن نبوده و زبان مردم انارک هم، گویشی شبیه به گویش مردم نایین است. تنها تفاوتی که در گویش این دو شهر مشاهده می‌شود، در طرز بیان برخی از آواهاست. اما با این وجود هم می‌توان باز گفتار مردم انارک را از گفتار مردم نایین تشخیص داد.

در گذشته باغ‌های انار بسیاری در این شهر وجود داشت و شغل اصلی بیشتر مردم هم باغ داری بود، اما به دلیل تغییرات آب و هوایی و سایر تخریب‌های صورت گرفته در بادگیرهای شهر، بسیاری از این باغ‌ها خشک شدند و مردم به ناچار رو به کار در معدن‌های اطراف انارک آوردند.

در انارک مواد معدنی بسیار زیادی را می‌توان پیدا کرد، برخی از معروف‌ترین معادن این شهر شامل این موارد می‌شوند: معدن مس تالمسی، معدن سرب و روی نخلک، معدن سرب و روی چاه خربزه، معدن آهن خالو حیدر، معدن آهن بته علم، معادن منگنز و معدن مس باقرق

بنابراین می‌توان گفت که امروزه بیشتر مردان انارک مشغول کار در معادن بوده و زنان هم در بخش‌های مختلفی مانند باغ داری در باغ‌های باقی مانده یا خیاطی، آشپزی و پخت نان مشغول هستند. علاوه بر این موارد، مشاغل دیگری هم در این شهر وجود دارد، اما شغل محلی و سنتی مردم در این دسته از مشاغل قرار می گیرد.

بی شک زمانی که به یک شهر دیگر، به ویژه یک شهر تاریخی با قدمت زیاد مانند انارک سفر می‌کنید، به دنبال چشیدن طعم غذاهای خوش طعم و محلی این شهر هستید.

اما شاید اکنون برای شما این سؤال به میان آمده باشد که غذاهای محلی و سنتی شهر انارک شامل چه مواردی می‌شوند؟ در این شهر می‌توان بیشتر غذاهای محلی مرسوم در شهرهای کویری کشور را مشاهده کرد که برخی از آن‌ها شامل موارد زیر می‌شوند.

آش کشک، کاچی، آش ماش صحرایی، چهل مغز، بز قرمه، آش ارزن، انواع نان، آجیل پلو و کل جوش

غذاهایی که در این بخش معرفی شدند تنها چند نمونه از غذاهای لذیذ و خوشمزه انارک هستند. زمانی که به این شهر بروید، می‌توانید در رستوران‌های محلی منوی بسیار گسترده‌ای را از غذاهای سنتی داشته باشید.

همچنین هر ساله در شهر انارک جشنواره‌های غذای مختلفی هم برگزار می‌شود. این جشنواره‌ها بهترین فرصت برای چشیدن طعم غذاهای سنتی و خانگی هستند. چرا که خانم‌های خانه‌دار غذاهای خود را برای فروش به این جشنواره‌ها می‌آورند.

در گذشته زنان شهر انارک قالیبافی می‌کردند و قالی‌های انارک در لیست سوغات این شهر قرار داشتند. اما امروزه قالیبافی در این شهر رونق چندانی نداشته و به همین دلیل هم افراد نمی‌توانند برای خود یا عزیزان خود از این شهر قالی تهیه کنند.

امروزه بیشتر سوغاتی‌های شهر انارک در دسته سوغاتی‌های خوردنی قرار می‌گیرند. برخی از این سوغاتی‌ها شامل ‌ترشی‌ها، انواع نان، شیرینی‌های محلی، رب‌های مختلف و بسیاری موارد دیگر می‌شوند. متأسفانه صنایع دستی قابل توجه و متمایزی دیگر در بازارهای محلی شهر انارک پیدا نمی‌شود.

همان طور که در طول مطلب بارها به این موضوع اشاره کردیم، انارک یکی از شهرهای کویری ایران بوده و مسلماً آب‌وهوایی گرم و خشک دارد. وجود بادگیرها در گذشته به خنک شدن شهر کمک بسیاری می‌کرد، اما بسیاری از بادگیرها امروزه تخریب شده‌اند.

بنابراین اگر ساکن شهرهای کویری دیگری نیستید و به گرمای طاقت فرسای کویر در تابستان عادت ندارید، بهتر است که به طور کلی فکر سفر به انارک در تابستان را از سر بیرون کنید. در زمستان هم شهرهای کویری به شدت سرد شده و برف زیادی که می‌بارد، باعث می‌شود که نتوانید از سفر خود لذت ببرید. بنابراین می‌توان گفت که بهترین زمان سفر به انارک، در فصل بهار و پاییز است. در فصل بهار و پاییز آب و هوای انارک بسیار معتدل بوده و جشنواره‌های مختلفی هم در این شهر برگزار می‌شود.

اگر به شهر انارک سفر کرده‌اید و قصد دارید تا در آن اقامت کنید، می‌توانید به بوم‌گردی‌ها و اقامتگاه‌های محلی شهر بروید. بدیهی است که در این شهر هتل‌های لوکس ۵ ستاره وجود ندارد. اما بوم‌گردی‌های بسیاری با حال و هوای سنتی و کویری وجود دارند که می‌توانند بهتر از هر هتل ۵ ستاره‌ای از شما پذیرایی کرده و برای شما خاطره سازی کنند.

همچنین برخی از افراد محلی هم‌خانه‌های خود را در اختیار مسافران قرار می‌دهند. مسافرانی که به همراه خانواده سفر کرده یا جمعیت زیادی دارند می‌توانند این خانه‌های محلی را اجاره کرده و تجربه اقامت در خانه‌های محلی انارک را هم کسب کنند.

در این مطلب از صدای نایین، سفر کوتاهی به یکی از زیباترین شهرهای کویری ایران در ۷۵ کیلومتری اصفهان داشتیم. شهر انارک یکی از شهرهای تاریخی و بسیار زیبای ایران بوده و برای افرادی که به دنبال سفری هیجان‌انگیز به دل کویر و آشنایی با آثار تاریخی ایران هستند، گزینه‌ای بسیار مناسب است.

افراد می‌توانند در سفر خود به شهر انارک یا نارسینه، از جاذبه‌های گردشگری مانند سه قلعه، دیوار باستانی و آتشگاه این شهر دیدن کنند. همچنین می‌توانید در بوم‌گردی‌های انارک اقامت داشته یا این که تجربه اقامت در خانه‌های محلی کویری را هم کسب کنید، بهترین زمان بازدید از این شهر، در فصل بهار و پاییز است.

 کد نوشته: ۱۳۸۲۰ - ۳۰ آبان ۱۴۰۳