خبرهای فرهنگی و اجتماعی
و اکنون نام این روزها:
۱. اورمزد | ۲. بهمن | ۳. اردیبهشت | ۴. شهریور | ۵. سپندارمذ |
۶. خرداد | ۷. امرداد | ۸. دی به آذر | ۹. آذر | ۱۰. آبان |
۱۱. خور | ۱۲. ماه | ۱۳. تیر | ۱۴. گوش | ۱۵. دی به مهر |
۱۶. مهر | ۱۷. سروش | ۱۸. رشن | ۱۹. فروردین | ۲۰. بهرام/ورهرام |
۲۱. رام | ۲۲. باد | ۲۳. دی به دین | ۲۴. دین | ۲۵. ارد |
۲۶. اشتاد | ۲۷. آسمان | ۲۸. زامیاد | ۲۹. مهراسپند/مانتره سپند | ۳۰. انارام |
البته روزهای پنجه نیز نامی دارند که از نام گاتاهای زرتشت گرفته شده:
۱. اهنود | ۲. اشتود | ۳. سپنتمد | ۴. وهوخشتر | ۵. وهشتواش |
روز ۳۶۶م سال در سالهای کبیسه، اورداد نام دارد. (اورداد نام یک روز اضافی بود که هر چهار سال به سال اوستایی اضافه میشد. سال سیار ایرانی در گاهشماری زرتشتی درست ۳۶۵ روز حساب میشد و هر سال یک ربع روز و در حدود شش ساعت اضافه را محسوب نمیکردند. بدین ترتیب در هر چهار سال یک روز افزوده میشد که آن روز را اورداد یعنی روز زیادی مینامیدند.)
ترتیب | نام روز به اوستایی | نام رایج | معنی | نام ها نخست به زبان پهلوی نوشته شده و سپس اوستایی آن در برابرش آورده شده و پس از آن به پارسی امروز معنی شده است |
---|---|---|---|---|
۱ | اهورامزداه | هرمزد | نام خداوند | اُهْرمَزد= ohr-mazd (اوستایی: اَهورَمَزدائو ahu-ru-maz-dãu) هرمز، اورمَزد، اهورا مزدا (اهورا: هستی بخش؛ مزدا: دانای همه چیز) نام نخستین امشاسپند و نام نخستین روز هر ماه و نام ستاره ی مشتری |
۲ | وُهومَنَه | بهمن | منش نیک | وَهمَن= vah-man (اوستایی: وُهومَنvohu-man) بهمن، اندیشه ی نیک. نام دومین امشاسپند و نگهبان چهارپایان و نام دومین روز هر ماه. دوم بهمن در ایران باستان، روز پدر بوده است؛ چون در گذشته زندگی دامپروری و کشاورزی بوده و پدران از دامها نگهداری می کردند. |
۳ | آشهوَهیشتَه | اردیبهشت | بهترین راستی | اَشَ= aŝa (اوستایی: اَشَ aŝa) راستی، درستی، حق، حقیقت، پاکی؛ اَرتَ وَهیشْت= arta-vah-iŝt اردیبهشت، نام سومین امشاسپند (سومین روز ماه، دو نام داشته است) |
۴ | خششرهَوَئیریَه | شهریور | شهریاری والا | شَترَوَر= ŝatra-var (اوستایی: خَشثْرَوَئیرْیَ xŝaşr-a-vaïr-ya) شهریور، نام چهارمین امشاسپند و نام فرشته ای که نگهدارنده ی آتش و آهن است و نام چهارمین روز هر ماه. |
۵ | سپنتا آرمیتی | سپندارمذ | فروتنی، عشق و گسترش | سْپَندَرمَت= span-d-armat (اوستایی: سْپِنتَ آرمَئیتیspenta-ãrmaïti) زمین دایرـ حاصلخیز، نیروی نگهدارنده ی زمین حاصلخیز. نام پنجمین امشاسپند و پنجمین روز هر ماه؛ همچنین این روز در ماه اسفند، روز زن، مادر و زمین بوده است. |
۶ | هَئوروَتات | خرداد | کمال ایزدی | خوردَت= xur-dat (اوستایی: هَئورْوَتات haurva-tãt) خرداد؛ ششمین اَمشاسپند از هفت امشاسپند که نگهبان تندرستی، آسایش و خوشبختی هستند و نام ششمین روز هر ماه. |
۷ | اَمرتات | امرداد | بیمرگی و نامیرایی | اَمورداد= a-mur-dãd (اوستایی: اَمِرِتات a-mere-tãt) جاودانگی، ابدی، نامیرایی، نام هفتمین امشاسپند و نام هفتمین روز هر ماه. |
۸ | آفریدگار | دی به آذر | آفریدگار | دَدْو ایی آتور= dadv-i-ãtur (اوستایی: دَذْوَنگْهِ آتر dażvangh-e-ãtar) آفریدگارآتش، دی به آذر، روز آفرینش آذرخش و نام هشتمین روز هر ماه؛ زیرا ایرانیان باستان بر این باور بوده اند که آتش با جهیدن آذرخش پدید آمده است. |
۹ | آتَر | آذر | آتش | آتور/ اَدور= ãtur/adur (اوستایی: آتَر ãtar) آتش، آذر، نام نهمین روز هر ماه. |
۱۰ | آپُوُ | آبان | آب | آپان= ãp-ãn (اوستایی: آپِم ãp-em) آبان، ماه آب، ماهی که در آن بارندگی آغاز می شود، نام ایزد یا فرشته ای که نگهبان آهن و آب است؛ و نام دهمین روز هر ماه. |
۱۱ | خَورخشِیُتَه | خور | آفتاب و خورشید | خْوَر= xvar (اوستایی: خْوَرَئیت xvara-ït) خور، خورشید، آفتاب و نام یازدهمین روز هر ماه. |
۱۲ | ماه | ماه | ماه | ماه= mãh (اوستایی: ماهیَ mãh-ya، ماوَنگهَ mãvangha) ماه، نام فرشته ای که نگهدارنده ی ماه در آسمان است و نام دوازدهمین روز هر ماه. |
۱۳ | تیشنریه | تیر | ستارهٔ تیر و ایزد باران | تیر= tir (اوستایی: تیشتْرْیَ tiŝ-tr-ya) درخشان، تابان، تیر، ستاره ی تیر یا عطارد، ستاره ی باران، ستاره ی تابان، نام سیزدهمین روز هر ماه. |
۱۴ | گِئوش اوروان | گوش یا گوشورون | روان جهان، هستی و زندگی | گوش= guŝ (اوستایی: گَئُش gaoŝ) گوش، نام ایزدی که نگهبان چهارپایان است و نام چهاردهمین روز هر ماه. |
۱۵ | آفریدگار | دی به مهر | آفریدگار | دَدْو پَت میتر= dadv-pat-mitr دی به مهر؛ آفریدگار مهر؛ ددو یی رُچ dadv-i-roĉ دی به روز؛ آفریننده ی روز، نام پانزدهمین روز هر ماه. |
۱۶ | میثره | مهر | نگهداشتن پیمان الهه ورهمهر | میهر= mihr (اوستایی: میثرَ mişra) مهر، میترا، نیروی نگهدارنده ی روشنایی، پیشرو خورشید، پیمان، عهد، میثاق، قول، قرارداد، توافقنامه، موافقتنامه، عهدنامه، معاهده، نوید، مژده، وعده، هماهنگی، سازگاری، تناسب، توافق، داد و ستد، معامله، دوستی، رفاقت، نام شانزدهمین روز هر ماه. |
۱۷ | سرَوشَه | سروش | وخش ایزدی (الهام و وحی) | سْروش= sruŝ (اوستایی: سْرَئُشَ sraoŝa) نام ایزد فرمانبرداری است، نام هفدهمین روز هر ماه. |
۱۸ | رشنو | رَشن | دادگری | رَشْن= raŝn (اوستایی: رَشنی raŝni) نام ایزد نگهبان دادگری و راستی، ایزدی که در سر پل چینوت در روز سوم پس از مرگ، کارهای خوب و بد مردگان را بررسی می کند؛ و نام هژدهمین روز هر ماه |
۱۹ | فروَشیها | فروردین | فروهر و روان رفتگان | فْرَوَرتیکان= fra-vart-ik-ãn (اوستایی: فْرورتیَ fra-vart-ya) فروردین، روز و ماه آفرینش انسان، روز و ماهی که در آن در جانداران روح دمیده شد؛ و نام نوزدهمین روز هر ماه. |
۲۰ | وِرثرغَنَه | بهرام/ورهرام | پیروزی | واهرام= vãhr-ãm (اوستایی: وِرِثرَغنَ vereş-ra-qna) دشمن شکن یا پرچمدار اهورا مزدا)، ستاره ی بهرام (مریخ)، نام بیستمین روز هر ماه. |
۲۱ | رامَن | رام | رامش و آشتی (صلح) | رام / رام روز= rãm/rãm-ruz (اوستایی: رامَ rãm-a)، آرام، شاد، خوشحال، نام بیست و یکمین روز هر ماه. |
۲۲ | واتَه | باد | باد | وات= vãt (سنسکریت: وَهَه vaha؛ واتَ vãta؛ اوستایی: واتَ vãta، وائیتیvãiti ، واتِم vã-tem، فرانسه: وانْت vent) باد، نیروی وزاننده ی باد، نام بیست و دومین روز هر ماه. |
۲۳ | آفریدگار | دی به دین | آفریدگار | دَدْو یی دِن=dadv-i-den دی به دین، آفریدگار دین، نام بیست و سومین روز هر ماه. |
۲۴ | دینا | دین | وجدان بینش درونی | دِن= den (اوستایی: دَئِنا daenã) ـ1ـ دین، کیش، مذهب 2ـ حکم دینی 3ـ وجدان، انصاف 4ـ متدین، مؤمن، ایماندار 5 ـ نشان دادگری 6ـ خوشبین، دارای حسن ظن. نام بیست و چهارمین روز هر ماه. |
۲۵ | اَشی | ارد | خوشبختی دارائی | اَرت/ اَرد= art (اوستایی: اَرِتَ areta) ـ1ـ نام ایزد نگهبان دارایی 2ـ راستی، صداقت. ارت در یک جا به واتای توانگری و در جای دیگر به واتای بخشایش، برکت، پاداش و بهره و در جایی نام اهورای نگهبان دارایی است. در جهان مینوی و روز رستاخیز، پاداش کارهای خوب و سزای کارهای بد با همکاری او داده خواهد شد. در کتاب «فروردین یشت»، اَشی در چهره ی دختری زیبا و نیرومند توصیف شده است.. پورداوود، یشت ها) ارت در شاهنامه ارد نوشته شده است: سر آمد کنون قصه ی یزدگرد به ماه سفندار مذ روز ارد؛ اَهلیش وَنگ ahliŝvang نام یکی از ایزدان ماده (در برابر ایزد نر) (بیست و پنجمین روز هر ماه نیز دو نام دارد) |
۲۶ | اَرشتات | اشتاد | راستی | اَرشتاد= arŝtãd (اوستایی: اَرشتات arŝtãt) ایزد نگهبان راستی ـ درستی ـ حقیقت، دادگری، عدالت، نام بیست و ششمین روز هر ماه. |
۲۷ | اَسمَن | آسمان | آسمان | آسمان/ آسمان رُچ= ãs-mãn/ãs-mãn-roch (اوستایی: اَسْمَن as-man) آسمان، آسمان روز، نام بیست و هفتمین روز هر ماه. |
۲۸ | زَم | زامیاد | زمین | زامیات= zãm-yãt، زامیاد= zãm-yãd ایزد نگهدارنده ی زمین، گاهنما، سالنما، تقویم، سررسید، نام بیست و هشتمین روز هر ماه. |
۲۹ | مَنثره سپنته | مهراسپند/مانتره سپند | گفتار نیک | مارئسپند= mãra-spand (اوستایی: مانثْرَسْپِنتَ mãnşra-spenta) مارسپند، سخنان مقدس، کلام وحی، نام بیست و نهمین روز هر ماه. |
۳۰ | اَنغَرا رَرُچاه | انارام | روشنایی بیپایان | اَن اَغران= an-aqrãn (اوستایی: اَن اَغرَ an-aqra) بی پایان، نامحدود، بی انتها، روشنایی بی پایان، نام سی امین روز هر ماه. |
1ـ اَهونَوَت گاس= ahu-na-vat-gãs (اوستایی: اَهونَ وَئیتی گاثا ahu-na-vaïti-gã-şã)، اَهنودگات یا گاث یا گاس، سرودهای برآورده کننده ی دعا، نام سی و یکمین روز تیر ماه
2ـ اوشتَوَت گاس= uŝ-ta-vat-gãs (اوستایی: اوشتَ وَئیتی uŝ-ta-vaïti) تندرستی، سلامتی، خوشبختی، سعادت، رستگاری، اشتود گاس یا گات نام سی و یکمین روز خرداد ماه
3ـ سْپَنتومَن گاس= span-to-man-gãs (اوستایی: سْپِنتامَئینیوگاثا spen-tu-maïn-yu-gãşã نام سومین گات از گات ها که بندهای آن با سپنتامئینیو آغاز می شود) سروده های روانبخش ـ روح بخش، نام سی و یکمین روز فروردین ماه
4ـ وُهوخْشَتْر گاس= vohu-xŝatr-gãs (اوستایی: ووهوخْشَثْرَگاثا vuhu-xŝaşra-gã-şã نام گات های چهارم به نام ووهوخَشتهَرَ که ساده ترین بخش گات هاست) پادشاهی ـ فرمانروایی ـ شهریاری ـ حکومت ـ ریاست خوب، نام سی و یکمین روز مرداد ماه
5 ـ وَهیشتوئیشت گاس= vah-iŝtu-ïŝt-gãs (اوستایی: وَهیشتوئیشتی گاثاvah-iŝtu-ïŝti-gã-şã نام گات پنجم) بهترین آرزوـ درخواست ـ تقاضا (نام سی و یکمین روز اردیبهشت ماه)
برگرفته از: ویکی پدیا و پارسی ویکی
انارک نیوز: غروب دهم بهمن ماه (آبان روز از بهمن ماه) جشن سده گرفته می شد و به آتشافروزی مبادرت ميورزیدهاند. سده منسوب به شماره صد است. سده، صدمین روز زمستان از گاهشماری میترایی است. در تقویم کهن ایرانیان مهرآیین زمستان ۱۵۰ روزه و تابستان ۲۱۰ روزه بودهاست. از ابتدای زمستان (اول آبان ماه) تا ۱۰ بهمن که جشن سدهاست صد روز، و از ۱۰ بهمن تا نوروز و اول بهار ۵۰ روز و ۵۰شب بودهاست. به علت اینکه از این روز به بعد انسان به آتش (مظهر گرما و نور و زندگی) دست پیدا کردهاست و وسیله دیگری برای مبارزه با اهریمن و شب هم مانند روز روشن و گرم و زنده شده، شبها هم شمرده میشوند.
جشن سده در عظمت و اهميت، نظير نوروز و مهرگان بوده است. جشن سدهای كه در بعضی نقاط ایران گرفته ميشود مردم پشتههایی از خار و خاشاك گردآورده و هنگام غروب آتش ميزدند. گاهی لب به سرودن ترانهای دلكش ميگشودند و گاهی نیز جامههای ویژهای به تنكرده و به شادی می پرداختند، همانند سیزده بدر آن را برگزار می كردند.
شاهنامه فردوسی گوید: هوشنگ كه پسر چهارم آدم (ع) است یعنی به چهار پشت به آدم (ع) ميرسد، روزی با صد كس بطرف كوهی رفت، ناگهان ماری بزرگ به نظرش درآمد و چون هرگز مار ندیده بود به شگفت آمد و گفت جمیع جانوران متابعت ما ميكنند، همانا این جانور دشمن ماست كه سر از اطاعت پیچیده، سنگی برداشت و بر جانب مار انداخت، آن سنگ خطا شد و بر سنگ دیگر خورد، آتش از آن بجست و بر خش و خاشاك افتاد و مار بسوخت، چون در آن زمان هنوز آتش ظاهر نشده بود هوشنگ با همراهان از پیدا شدن آتش خرم و شادان گردید و گفت این نور خداست كه دشمن ما را كشت و به سجده رفت و شكر ایزد به جای آورد و آتش را قبله خود ساخت و در آن روز جشن بزرگی گرفت.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، زندگی و حیات در کویرهای ایران با روایتی داستان گونه و زیباشناسی در مستند "کویر بهشت فراموش شده" برای مخاطبان اردوزبان به تصویر کشیده میشود.
این مستند با نمایش مناطق کویری از جمله؛ نائین، انارک، جندق، روستای ورزنه، خور و... به بررسی کویر در ابعاد مختلف زندگی، زیباشناسی، تاریخی، اجتماعی و مکانهای تاریخی در دل کویر میپردازد.
"کویر بهشت فراموش شده"، تولید صداوسیمای مرکز اصفهان، به کارگردانی و تهیه کنندگی بهمن داوری، درکانال اردوی شبکه سحر در 12 قسمت 30 دقیقه ای، زبانگردانی شده و سه شنبهها ساعت 14:30 به وقت تهران از کانال اردوی شبکه سحر پخش میشود.
۱۴۰۳/۱۱/۰۲- ۱۳:۰۱2 بهمن: جشن بهمنگان (بهمن روز) - روز جهانی زبان مادری (21 ژانویه)
3 بهمن: تصرف بندر بوشهر و حومه آن توسط نيروهاي اعزامي انگلستان (1235)
4 بهمن: انتخابات اولین دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران (1358)
5 بهمن: جشن نوسره
6 بهمن: سالروز حماسه مردم آمل (1360) - روز بزرگداشت صفی الدین ارموی و روز آواها و نواهای ایرانی
7 بهمن: شهادت حضرت امام موسی کاظم (ع) (25 رجب 183 ه.ق برابر با ۱۴ شهریور ۱۷۸ خورشیدی) - آغاز چارچار - روز جهانی گمرک (26 ژانویه)
8 بهمن: اعلام ملّی شدن شیلات دریای مازندران به شوروی توسط مصدق (1331) - روز جهانی بزرگداشت خاطره قربانیان هولوکاست (27 ژانویه)
9 بهمن (تعطیل): مبعث حضرت رسول اکرم (ص) (27 رجب، 13 سال قبل از هجرت) - «كارل بنز» براي نخستين بار در جهان، جزئيات ساختار اتومبيلي با موتور بنزيني را به ثبت داد كه داراي كاربوراتور، كلاچ و شمع (سيستم توليد جرقه) بود. (1264)
10 بهمن: جشن سده - پایان چله بزرگ
11 بهمن: آغاز چله کوچک - روز ویراستار
12 بهمن: بازگشت حضرت امام خمینی (ره) به ایران (1357 پس از حدود 14 سال تبعید در ترکیه، عراق و فرانسه) و آغاز دهه فجر انقلاب اسلامی
13 بهمن: دیدار گروههای مختلف مردم با امام خمينی (ره) در مدرسهی علوی (1357)
14 بهمن: ولادت حضرت امام حسین (ع) (3 شعبان 4 ه.ق برابر با ۲۱ دی ۴ خورشیدی) و روز پاسدار - استعفای شهردار تهران و انتصاب دوبارهی او از سوی امام به همان سمت (1357) - روز فناوری فضایی - پایان چارچار
15 بهمن: ولادت حضرت ابوالفضل العباس (ع) (4 شعبان 26 ه.ق برابر با ۲۷ اردیبهشت۲۶ خورشیدی) و روز جانباز - اعتصاب كاركنان نخستوزيری؛ بازداشت بسیاری از وزراء و كارمندان عالی رتبه دولت به جرم فساد مالی توسط دولت بختیار (1357) - جشن میانه زمستان
16 بهمن: ولادت حضرت امام زین العابدین (ع) (5 شعبان 38 ه.ق برابر با ۱۹ دی ۳۷ خورشیدی) و روز صحیفه سجادیه - انتخاب مهندس مهدی بازرگان به نخستوزيری دولت موقت از سوی امامخمينی(ره) (1357) - روز جهانی سرطان (4 فوریه)
17 بهمن: تظاهرات گسترده به حمايت از بازرگان در سطح كشور؛ حذف سوگند وفاداری به شاه از مراسم قسم سربازی؛ خروج ژنرال هايزر از ايران (1357)
18 بهمن: تجمع طرفداران بختيار در ورزشگاه امجديه (شهيد شيرودی)؛ آغاز كار كانال سیار «تلویزیون انقلاب» (1357)
19 بهمن: روز نیروی هوایی (رژهی عده ای از همافران و پرسنل نيروی هوايی در اقامتگاه رهبر بزرگ انقلاب اسلامی در مدرسه رفاه و بيعت با حضرت امام خمینی (ره) در 1357)
20 بهمن: درگيری شديد ميان همافران و دانشجويان نيروی هوایی با افراد گارد جاويدان (1357)
21 بهمن: شکسته شدن حکومت نظامی به فرمان امام خمینی (ره) با دستیابی مردم به اسلحهخانه نيروی هوايی و شدت يافتن درگيری مسلحانه مردم و نظاميان؛ اعلام منع عبور و مرور از ساعت چهار و سی دقيقه عصر توسط ارتش شاه؛ انتشار حكم امام دربارهی ماندن مردم در خيابانها؛ پيوستن نيروی دريايی و هوايی به مردم (1357)
22 بهمن (تعطیل): ولادت حضرت علی اکبر (ع) (11 شعبان 33 ه.ق برابر با ۱۹ اسفند ۳۲ خورشیدی) و روز جوان - اعلام بیطرفی ارتش؛ سقوط حكومت 2500 ساله شاهنشاهی و پيروزی انقلاب اسلامی ايران (1357) - جشن بادروزی
23 بهمن: زادروز چارلز داروین (بنیانگذار نظریهی فرگشت از طریق انتخاب طبیعی 1261-1187خ)
24 بهمن: خیرات در انارک برای درگذشتگان پیشین با پختن سیرُک (13 شعبان) - پاسخ امام به انجمن های اسلامی در اروپا (1356)
25 بهمن: خیرات در انارک برای سلامت و طول عمر اعضای خانواده با پختن سیرُک (14 شعبان) - صدور حکم تاریخی امام خمینی (ره) مبنی بر ارتداد سلمان رشدی نویسنده خائن کتاب آیات شیطانی (1367)
26 بهمن (تعطیل): ولادت حضرت قائم عجل ا... تعالی فرجه (15 شعبان 255 ه.ق برابر با ۱۲ مرداد ۲۴۸ خورشیدی) و روز جهانی مستضعفان، روز سربازان گمنام امام زمان (عج) - واگذاری فرماندهي قوا از احمدشاه قاجار به رضاخان (1303)
27 بهمن: مخالفت شديد امام با انحلال ارتش (1357)
28 بهمن: زادروز صادق هدایت؛ نویسنده، مترجم و روشنفکر (۱۲۸۱ و مرگ ۱۹ فروردین ۱۳۳۰)
29 بهمن: قیام مردم تبریز به مناسبت چهلمین روز شهادت شهدای قم (1356) - روز اقتصاد مقاومتی و کارآفرینی
30 بهمن: گشايش سفارت فلسطين (1357) - پایان چله کوچک