در طول تاریخ، یکی از علل شکل‌گیری کاروانسراها پناه دادن به مسافرین خسته و حفاظت از جان و مال آنها بوده که بعضی از کاروانسراها وقف عام بودند و این نکته نشانی از محبت و مهمان‌نوازی ایرانیان دارد. 
به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، از مهمترین آثار معماری که از گذشتگان در کشورمان به یادگار ماندهکاروان سرا‌های تاریخی است، این مکان‌های ارزشمند در طول تاریخ در بین جاده ها، راه‌ها و بعضا در داخل شهر‌ها ایجاد شده که کارکرد آن استفاده مسافران و کاروان‌هایی بود که در مسیر راه جهت استراحت توقف می‌نمودند. 
طی قرون سپری شده، کاروانسرا‌های درون‌شهری و برون‌شهری بارانداز و استراحتگاه کاروان‌ها و کاروانیان اقصی نقاط معمور آن روزگاران به‌شمار می‌آمدند و محل تعاطی و تعامل اندیشه‌ها و تبادل و تقابل آداب و رسوم اقوام و ملل مختلف بودند، و بی تردید، این تماس و تلاقی انسان‌ها و اندیشه‌های گوناگون، تأثیری شگرف بر زندگی مردم این مرز و بوم کهنسال داشته‌است.
در مسیر جاده ابریشم این مکان‌ها زیاد به چشم می‌خورد که کاروان‌ها در بین مسیری که عبور می‌کردند طبق برنامه‌ای که از قبل صورت گرفته بود کاروان سرا‌ها را جهت اقامت و استراحت در چند شبانه روز انتخاب می‌کردند.
یکی دیگر از علل شکل‌گیری کاروانسرا‌ها پناه دادن به مسافرین خسته و حفاظت از جان و مال آن‌ها در جاده‌ها بوده که بعضی از کاروانسرا‌ها وقف عام بودند و این نکته نشانی از محبت و مهمان‌نوازی ایرانیان دارد.
کاروان سرا‌ها ابعاد مختلفی دارند و معمولا چهار ضلعی و گرد هستند و تعداد اندکی از این بنا‌های تاریخی دارای برج هستند. در شهر تاریخی نایین هفت کاروان سرا با ابعاد مختلف وجود دارد که قدیمی‌ترین کاروان سرای نایین کاروان سرای شاه جوان در ۷ کیلومتری نایین قرار دارد که از دوره سلجوقیه به جای مانده و امروز بخشی عظیمی از این کاروان سرا تخریب شده است.
امروز با پیشرفت تکنولوژی و توسعه یافتن وسایل نقلیه، افول کاروان سرا‌ها از یک قرن پیش تاکنون رقم خورد که این عدم کارایی باعث تخریب و   رسیدگی نکردن به آن‌ها شده است. امروز کارشناسان میراث فرهنگی و گردشگری با برنامه ریزی‌های مدون و احیا همچنین جذب سرمایه گذار توانسته این مکان‌ها را به یک مکان اقامتی یا بومگردی تبدیل کنند.
برنامه ریزی برای تبدیل کاروانسرا‌ها به اقامت گاه‌های بومگردی
محمود مدنیان در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، می‌گوید: در طی ۱۵ سال گذشته برنامه‌ای که میراث تدوین کرده مبنی بر تبدیل این مکان‌ها به مجموعه‌های اقامتی گردشگری و پذیرایی به وسیله سرمایه گذاران با نظارت میراث فرهنگی بوده که از نمونه‌های بارز این کاروان سرا، کاروان سرای انارک است که بیش از ۱۱ سال مرمت شده و به عنوان مرکز بوم گردی فعال امروز مورد استفاده قرار گرفته است.
مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نایین با بیان به اینکه ۸۰ درصد مالکیت این کاروان سرا با نهاد‌های اوقاف و امور خیریه است، افزود: برای در اختیار گذاشتن این گونه مکان‌ها برای سرمایه گذاری با مشکلاتی روبه رو هستیم که برای مرمت و احیا این بنا‌ها بروکراسی‌های اداری در فواصل زمانی طولانی صورت بگیرد. 
به گفته مدنیان، کاروان سرای بلاباد نایین از جمله مکان‌هایی است که مراحل پایانی واگذاری آن طی شده که سرمایه گزار این بنای تاریخی علاوه بر ایجاد اقامتگاه و واحد بوم گردی، مجموعه گردشگری نیز در کنار این بنا راه اندازی می‌شود.
این کارشناس میراث فرهنگی و گردشگری نایین گفت: کاروان سرای مشجری در مزرعه مشجری که به سرمایه گذار تحویل داده شده امروز ۹۰ درصد پیشرفت نموده که با توجه به قرارگرفتن در مجاورت ریگ جن، منطقه زیست محیطی عباس آباد و روستای چوپانان، این مکان به عنوان یک مجتمع گردشگری با اقامت سنتی می‌شود که تولید گیاهان دارویی، پرورش حیوانات بومی مثل شتر را هم در پی خواهد داشت.
(کد خبر: ۷۰۳۲۴۵۹ - ۲۴ مرداد ۱۳۹۸ - ۰۶:۳۳)