به گزارش ایسنا، آیت‌الله یزدی در این سخنان گفته بود "طرحی که مورد تصویب مجلس قرار گرفته بود به شورای نگهبان آورده شد. این طرح عبارت است از آنکه دولت‌های استکباری بتوانند پسماندهای انرژی اتمی خود را در کشور دفن کنند؛ استکبار همیشه این پسماندها را در کشورهای عقب مانده دفن می‌کند و همه می‌دانیم که اشعه‌های این نوع پسماندها برای افراد کشور ضرر خواهد داشت."

اشاره آیت‌الله یزدی به تصویب کنوانسیون مشترک مدیریت و امنیت پسماندهای هسته‌ای است که چند هفته قبل به تصویب مجلس رسید. این اظهارات آیت‌الله یزدی به سرعت با واکنش‌های جدی از سوی سازمان انرژی اتمی و دولت رو به رو شد.

"کنوانسیون مشترک ایمنی مدیریت سوخت مصرف شده و ایمنی مدیریت پسماند پرتوزا" در ۲۴ تیرماه در مجلس ایران به تصویب رسید. در زمان تصویب لایحه در مجلس تاکید شد حجم پسماندهای اتمی ایران افزایش یافته و لازم است قبرستان مناسبی در چارچوب استانداردهای بین‌المللی برای دفن و نگهداری پسماندهای اتمی وجود داشته باشد. شورای نگهبان مصوبه را با این استدلال تایید نکرده که مشخص نیست شروط آن الزام‌آور است یا نه.

با وجود این‌که ایران از جمله کشورهای پیشتاز در حوزه هسته‌ای از قبل انقلاب اسلامی بوده است و بیش از هفت سال است که تنها نیروگاه اتمی در منطقه بحرانی و به بهره‌برداری رسیده اما به دلایل متفاوت سیاسی، تاریخی، تقنینی هنوز کنوانسیون مهم ایمنی هسته‌ای در کشور به تصویب نرسیده است و به عبارتی ایران تنها کشور در دنیاست که نیروگاه اتمی در اختیار دارد اما به این کنوانسیون نپیوسته است.

ناصر راستخواه، رییس پیشین نظام ایمنی هسته‌ای کشور که سابقه طولانی مدیریتی در حوزه ایمنی هسته ای و پسمانداری داشته در این باره به ایسنا گفت: متاسفانه با همه چیز در ایران سیاسی برخورد می‌شود و این مساله نیز شامل این نوع برخورد شده است. کنوانسیون ایمنی هسته‌ای پس از سال‌ها بررسی کارشناسی و فنی توسط متخصصان و کسب اظهارنظرهای ارگان‌های ذی‌ربط هم‌چنان در شورای عالی امنیت ملی است.

راستخواه تصریح کرد: ایران تنها کشوری است که نیروگاه اتمی دارد اما عضو کنوانسیون ایمنی هسته‌ای نیست. عمده‌ترین و مهم‌ترین مباحث ایمنی هسته‌ای در کنوانسیون ایمنی هسته‌ای و در بین اعضا بحث می‌شود در حالی که ایران عضو آن نیست و اجازه ورود به این جلسات را ندارد. کسی فرش قرمز برای ما برای ورود به این کنوانسیون پهن نکرده اما این ما هستیم که فرصت‌ها را در رابطه با مساله مهم و حیاتی ایمنی هسته‌ای از دست می‌دهیم. این ما هستیم که فرصت ارایه نظرات و شنیدن دیدگاه‌های جدید را از دست می‌دهیم. در نبود ما در این کنوانسیون و دیگر مجامع دائم گفته می‌شود ایران تنها کشوری است که نیروگاه اتمی دارد و عضو کنوانسیون ایمنی هسته‌ای نیست و وقتی این حرف زده می‌شود طبیعی است یک برچسب عدم رعایت موارد ایمنی از سوی معاندان و مخالفان به نام ایران چسبیده شود.

ایران بیش از 90 درصد شرایط عضویت در کنوانسیون مدیریت سوخت مصرف شده و پسماند را دارد

وی با اشاره به برخی انتقادها از سوی شخصیت‌های سیاسی و رسانه‌ها درباره پیوستن ایران به "کنوانسیون مشترک ایمنی مدیریت سوخت مصرف شده و ایمنی مدیریت پسماند پرتوزا" گفت: اگر با دلیل و منطق مشخص و کارشناسی شده دنبال پیوستن به این کنوانسیون نیستیم یک بحث است و طبعا، تبعاتش را هم کشور باید بپذیرد اما وقتی ما بیش از ٩٠ درصد شرایط عضویت در این کنوانسیون را داریم و در حال اجرای تقریبا تمام مفاد آن هستیم و در قالب همکاری‌های فنی با آژانس در جریان فعالیت‌های ما هستند، چرا نباید این کنوانسیون را بپذیریم؟ ممکن است دوستانی نگران گزارش‌های باشند که در قالب این کنوانسیون ارایه می‌شود اما این گزارش خارج از اطلاعاتی نیست که در دسترس است.

رییس پیشین نظام ایمنی هسته‌ای کشور با اشاره به اهمیت اطلاع داشتن کشورهای دارای نیروگاه هسته‌ای از آخرین تحولات در رابطه با چگونگی نگهداری از پسماندها و سوخت مصرف شده اظهار کرد: حادثه فوکوشیما نشان داد که پیشرفته‌ترین و تکنیکی‌ترین کشور هم می‌تواند در این زمینه گرفتار شود، از این رو باید با استفاده از دانش کافی و تجربه کشورهای دیگر، برنامه منسجمی را در استفاده از انرژی هسته‌ای داشته باشیم. کنوانسیون‌هایی که در چنین زمینه‌هایی وجود دارند کمک زیادی می‌کنند. مرتبط با این موضوع لازم است به کنوانسیون اطلاع رسانی فوری حوادث هسته‌ای، کنوانسیون کمک به کشورهایی که دچار حادثه شده‌اند، کنوانسیون مشترک پسمانداری و سوخت مصرف شده، کنوانسیون وین (تعهد کشور حادثه دیده نسبت به  کشور یا کشورهای ثالث متاثر شده و اقدام به جبران خسارت) و کنوانسیون امنیت و حفاظت فیزیکی از مواد هسته‌ای اشاره کرد که عمدتا پس از حوادث نیروگاه اتمی "تری مایل آیلند" در آمریکا و "چرنوبیل" در شوروی، در جهت تقویت ایمنی تاسیسات هسته‌ای به وجود آمدند.

راستخواه افزود: از ابتدای ایجاد این کنوانسیون‌ها، موارد در سازمان انرژی اتمی مورد بررسی قرار گرفته است و بنا به نیاز و منافع ملی کشور تصمیم گرفته شده است. ایران جزو اولین کشورهایی است که به عضویت کنوانسیون اطلاع‌رسانی و کمک به کشور حادثه دیده پیوسته است. با توسعه انرژی هسته‌ای در کشور، تکمیل نیروگاه اتمی بوشهر و فعالیت چرخه سوخت، بررسی کنوانسیون‌های ایمنی هسته‌ای و کنوانسیون مشترک نیز شروع شد و در سال‌های گذشته کارهای زیادی صورت گرفت.

برخی اجرای برنامه فوریت‌های هسته‌ای را در مجاورت نیروگاه بوشهر به انحراف کشاندند

این مقام پیشین سازمان انرژی اتمی ادامه داد: از قبل سال‌های ١٣٨٥ گزارش‌های تحلیلی و کارشناسی متعددی از طرف مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور ارایه شده است. متاسفانه برخی با ایجاد حساسیت‌های بی مورد، شرایط نامناسبی را به وجود می‌آورند که تصمیم‌گیری سخت می‌شود. جا دارد به برنامه فوریت‌های هسته‌ای کشور اشاره کنم که در سطح ملی در ایجاد آمادگی و مقابله با حوادث هسته‌ای باید وجود داشته باشد. در این رابطه ضروری است تمهیدات لازم اندیشیده شده و آموزش‌های لازم مخصوصا به ساکنان دو دهکده مجاور نیروگاه اتمی بوشهر داده شود. اما با ایجاد حساسیت‌هایی برای ساکنان این روستاها، نگرانی‌هایی ایجاد کردند مبنی بر این‌که با اجرای این برنامه باید محل سکونت خود را ترک کنند! در صورتی که به هیچ وجه چنین نگرانی وجود ندارد و بهره‌برداری از نیروگاه‌های اتمی خطری را متوجه ساکنان اطراف نیروگاه نمی‌کند.  

وی با اشاره به تلاش برخی برای به انحراف کشاندن مباحث ایمنی هسته‌ای در کشور به ویژه در بوشهر تصریح کرد: این مسایل نشان می‌دهد آگاهی لازم نسبت به جزییات این کنوانسیون وجود ندارد و مردم و حتی بسیاری از مسولان توجیه نیستند. مفاد کنوانسیون‌ها توسط اعضاء کنوانسیون تهیه می‌شود و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تدوین مفاد آن دخالتی ندارد و تقریبا به عنوان دبیرخانه عمل می‌کند. در این صورت عضویت در آژانس تأثیری در تصمیمات کنوانسیون نخواهد داشت. 

راستخواه با اشاره به عضویت ایران در کنوانسیون "اطلاع رسانی حوادث و دریافت کمک" خاطرنشان کرد: اگر عضو این کنوانسیون نباشیم که خوشبختانه هستیم در صورت وقوع حادثه هیچ کشوری اساسا به ما کمک نمی‌کند. همان‌طور که می‌دانید در حوادث هسته‌ای چرنویل و فوکوشیما اگر کشورهای دیگر به ژاپن و اوکراین شوروی کمک نمی‌کردند در عمل حادثه اثرات به مراتب وسیع‌تری پیدا می‌کرد.

وی در رابطه با کنوانسیون پسماندهای هسته‌ای و سوخت مصرف شده گفت: سازمان انرژی اتمی یک ارگان اجرایی در کنار سایر ارگان‌های دیگر است. سازمان انرژی اتمی خطایی نکرده است که باید در کشور نیروگاه اتمی بسازد. کشوری‌ که قصد دارد نیروگاه اتمی داشته باشد ضروری است تا برنامه‌های مرتبط به صورت هماهنگ توسط تمام ارگان‌های ذی‌ربط دنبال شود.

کنوانسیون‌ها زبان مشترک میان کشورهای دارای نیروگاه هسته‌ای هستند

رییس پیشین نظام ایمنی هسته‌ای کشور با اشاره به این بیت "به هر جایی که خواهی در شدن را، نگه کن راه بیرون آمدن را" اظهار کرد: این نگاهی است که ما به معادلات و تعاملات جهانی و متعاقبا کنوانسیون‌های فنی و هسته‌ای داریم. بدون تعامل جهانی امکان مدیریت حادثه فوکوشیما وجود نداشت. ژاپنی که به شدت فنی است و تکنولوژی را صادر می‌کند در هفته اول دیتکتور (آشکارساز هسته‌ای) کافی نداشت. بنا به نیاز سفارت کشورمان در ژاپن برای کنترل پرتوزایی محیط، و پرتوگیری کارکنان و خانواده نتوانستند آشکارساز از ژاپن تهیه کنند و ما از ایران برای آنها ارسال کردیم. همین الان هنوز تعداد زیادی کارشناس و متحصص خارجی در ژاپن برای احیا شرایط حاضر هستند. در این زمینه تعامل جهانی یعنی کنوانسیون‌ها که زبان مشترک میان کشورهای دارای نیروگاه هسته‌ای هستند. در حال حاضر نزدیک 120 کشور کنوانسیون ایمنی هسته‌ای را امضا کرده‌اند و حدود 90 کشور کنوانسیون پسمانداری و سوخت مصرف شده را امضا کرده‌اند. همه این‌ کشورها دارای نیروگاه هسته‌ای هم نیستند.

ضوابط‌ ما اجازه ورود مواد پرتوزا پسماند به کشور را نمی‌دهد

راستخواه در پاسخ به این‌که آیا پذیرش کنوانسیون پسماند و سوخت مصرف شده به منزله پذیرش پسماندها و سوخت های مصرف‌شده کشورهای دیگر برای دفن و پسمانداری بر اساس کنوانسیون پسماندها و سوخت مصرف شده است گفت: به هیچ وجه. هر کشوری می‌تواند بگوید که پسماند یا سوخت مصرف شده در کشور دیگر را قبول نمی‌کند، همان‌طور که در ضوابط نظام ایمنی هسته‌ای کشور که طبق آیین‌نامه قانون حفاظت در برابر اشعه الزامی است، این مساله مورد اشاره قرار گرفته است. اساسا گمرکات کشور هیچ اجازه‌ای برای ورود پسماند هسته‌ای ندارند و این مساله در گذشته اجرا شده است. در کتاب قوانین صادرات و واردات هم این ملاحظات و مسایل آمده است. در کنوانسیون‌ها هم می‌توان این مساله را گنجاند که ایران اجازه ورود پسماند هسته‌ای کشورهای دیگر به کشورش را نمی‌دهد. بنا بر این، آیت‌الله یزدی و عزیزان احتمالی دیگر بدانند نه در گذشته و نه در آینده هیج جای نگرانی وجود ندارد. ضوابط‌ ما اجازه ورود مواد پرتوزا پسماند به کشور را نمی‌دهد.

وی هم‌چنین به "کنوانسیون بازل" اشاره کرد و گفت: ایران عضو این کنوانسیون بوده و در سازمان محیط زیست، اداره‌ای به این نام وجود دارد که توافق‌ها را دنبال می‌کند. در جلسات این کنوانسیون که از سازمان انرژی اتمی نیز دعوت شده بود، به صراحت ممنوعیت ورود مواد پسماند رادیواکتیو به کشور تاکید شده است. این تصمیمات ثبت شده و قابل استناد است. 

معاون پیشین رییس سازمان انرژی اتمی ادامه داد: خیلی‌ها شاید وقتی اسم کنوانسیون می‌آید، یاد معاهدات ترکمنچای و گلستان و غیره می‌افتند اما این‌گونه نیست و لازم است مراجع مختلف به طور تخصصی و خصوصی یا از طریق رسانه‌ها در این رابطه اطلاع‌رسانی ‌کنند و سازمان انرژی اتمی با توجه به نیروهای کارگشته و باسابقه‌ای که در این زمینه‌ها در اختیار دارد، می‌تواند در این رابطه توضیح‌های کامل و جامعی ارایه دهد.

وی گفت: شاید ضروری باشد به این نکته تاکید کنم که متاسفانه ایران عضو کنوانسیون وین نیست و این یعنی خدای نکرده، در صورت بروز حادثه هسته‌ای، هر کسی (حقیقی یا حقوقی) هر خسارتی را بابت فعالیت‌های هسته‌ای ایران ادعا کند، فضا برای اینکه ما را متهم کنند وجود دارد و باید بدون هیچ اعتراضی خسارت را پرداخت کنیم. فرض کنید در نیروگاه بوشهر اتفاقی بیفتد که سبب نگرانی کشورهای منطقه شود. در شرایطی که عضو کنوانسیون خسارت کشورهای ثالت نیستیم طرف مقابل می‌تواند به تنهایی علیه ایران حکم بگیرد و موجب محدودیت و فشار بر ایران شود. اما اگر عضو کنوانسیون باشیم، ادعاها باید بررسی شود نه آنکه بدون هیچ توضیحی و یک طرفه حکم صادر شود. در صورت احراز و ضرورت جبران خسارت نیز در کنوانسیون سقف مشخصی گذاشته شده است در حالی که در صورت عدم عضویت، سقفی وجود ندارد. 

نگاه مسوولان به انرژی هسته‌ای نقص جدی دارد

راستخواه در پاسخ به این پرسش که چگونه کشور برنامه تامین 20 هزار مگاوات برق هسته‌ای را دارد اما وقتی درباره ملزومات حقوقی، فنی و مالی منطقه‌ای و بین‌المللی آن صحبت می‌شود از پرداختن به آن امتناع می‌شود یا مقابل آن مقاومت می‌شود و حتی از ارایه و پرداختن به آن برداشت توطئه و خیانت می‌شود؟ چرا مسوولان ارشد طی 40 سال گذشته و به ویژه 8 سال گذشته که نیروگاه بوشهر بحرانی و سپس به بهره‌برداری رسید نباید نگران این باشند که کشور به کنوانسیون ایمنی هسته‌ای و سایر کنوانسیون‌های مهم در این رابطه نپیوسته‌ است؟ اظهار کرد: اساسا نگاه مسوولان به انرژی هسته‌ای نقص جدی دارد. معتقدم باید با این مقوله از ابتدا به گونه‌ای رفتار می‌کردیم که مردم نسبت به آن مطالبه‌گر باشند. ما نیروگاه اتمی داریم و هر سال یک تا دو ماه نیروگاه باید برای تعمیرات و نگهداری خاموش شود اما مشاهده می‌کنید که برای هر بار خاموشی چه جوسازی‌هایی به راه می‌افتد و آن را اقدامی غیرمعمول جلوه می‌دهند. برای مدت‌های طولانی همه می‌پرسیدند که چرا نیروگاه بوشهر راه نمی‌افتد اما حالا که کار می‌کند و برق تولید می‌کند کسی نمی‌پرسد در چه حال است.

آیا باید پسماند هسته‌ای را در سطل زباله سر خیابان گذاشت یا در محیطی وسیع رها کرد یا به آب ریخت؟

وی اظهار کرد: در این دوره برخی از تجهیزات از جمله شیرآلات، واشرها، آب مصرف شده برای شستشو و سوخت راکتور تصفیه و ده‌ها تجهیزات دیگر نگهداری یا تغلیظ می‌شوند. آیا به ذهن کسی آمده است که ما با این تجهیزات آلوده چه می‌کنیم؟ آیا باید این‌ها را در یک سطل زباله سر خیابان گذاشت یا در محیطی وسیع رها کرد یا به آب ریخت؟ اساسا پسماند یعنی همین‌ها. هر نیروگاه اتمی برای این پسماندها برنامه دارد و نیروگاه بوشهر هم این برنامه را به طور دقیق دارد و اجرا می‌کند.

رییس پیشین نظام ایمنی هسته‌ای کشور تصریح کرد: مدیریت پسمانداری و برنامه‌ریزی پسمانداری به صورت متمرکز از کارهای بسیار خوب و با تلاش‌های چندین ساله و مداوم، نتیجه بخش بوده است. الان آمریکا و ژاپن دو کشور مهم دارای نیروگاه هسته‌ای، پسمانداری‌شان مرکزیت ندارد و هر نیروگاه پسماندها را در خود نگه می‌دارد. از مشکلات امروز ژاپن این است که سوخت‌های استفاده شده سال‌های گذشته فوکوشیما در داخل نیروگاه‌های خودش است و این سوخت‌ها از معظلات این نیروگاه‌ها و کشور است.

وی درباره پسمانداری در ایران توضیح داد: در ایران منطقه انارک برای پسمانداری از سال‌ها قبل پیشنهاد، مطالعه و انتخاب شده است که در معیار ها و الزامات ایمنی، ویژگی‌های خوبی دارد. مواد پسماند نیروگاه‌ها و مراکز هسته‌ای در زمان مشخص به این منطقه می‌رود.
راستخواه با تاکید بر اینکه پسماند هسته‌ای و سوخت مصرف شده دو موضوع متفاوت هستند، درباره چگونگی مدیریت سوخت مصرف شده در کشور گفت: برای مدیریت سوخت مصرف شده پیشنهادات مختلف ارایه شده است؛ این سوخت می تواند بازفرآوری شود، نگهداری شود یا دفن شود که تصمیم برای این‌ کارها به عهده دولت است. هر کدام از این پیشنهادات هزینه‌های خاص خود را دارد که باید برای آن تصمیم جدی گرفت و سازمان انرژی اتمی در این رابطه راهکارها و پیشنهادات را به طور کامل ارایه کرده است و فعلا کشور تصمیم گرفته که این سوخت‌ها در انباری موقت "نگهداری" شود تا بعدا درباره آن تصمیم‌گیری شود.

وی تصریح کرد: سوخت مصرف‌شده در استخر جانبی به مدت پنج سال قرار می‌گیرد تا از حالت داغی خارج شود، بعد از آن برای حالت نگهداری "تر" استخر دیگری ساخته می‌شود متفاوت از استخری که در جنب راکتور قرار دارد و سوخت در آن نگهداری می‌شود. در حالت خشک نیز، سوخت‌ها داخل محفظه‌های مخصوص در جای خشک انبار می‌شوند.

این مقام پیشین سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این پرسش که اگر کنوانسیون پسماند و سوخت مصرف شده یا ایمنی هسته‌ای نداشته باشیم چه می‌شود؟ گفت: مشکل چندان خاصی به وجود نمی‌آید، فقط باید درباره عملکردمان دائم به جوامع مختلف پاسخ بدهیم مبنی بر این‌که چطور پسمانداری می‌کنیم و سوخت مصرف شده را چگونه نگهداری می‌کنیم. در حال حاضر نیز آژانس در جریان فعالیت نیروگاه بوشهر و آخرین وضعیت نگهداری پسماندها است و تهیه گزارش امر جدیدی نیست. اگر هم عضو کنوانسیون ایمنی یا سوخت مصرف بشویم، باید به اعضای این کنوانسیون‌ها گزارش دهیم، اما این گزارش‌دهی‌ها مربوط به ایمنی هسته‌ای است که مشخص می‌کند چه برنامه‌ای را برای ایمنی جلو می‌بریم و پسماند به چه شکل نگهداری می‌شود نه مسایل دیگر.

راستخواه در پاسخ به این پرسش که اگر ایران عضو کنوانسیون پسماند و سوخت مصرف شده شود کشورها می‌توانند ما را مجبور به دفن پسماندها یا سوخت مصرف‌شده‌شان در خاک کشورمان کنند؟ یا اگر ایران از این کار سرباز زند از سوی مجامع بین‌المللی تنبیه خواهد شد؟ اظهار کرد: خیر، امکان این که پسماند یا سوخت مصرف شده کشوری در خاک کشورمان دفن یا نگهداری شود وجود ندارد چون ضوابط کشور ما اجازه این کار را نمی‌دهد. پذیرش و عضویت در کنوانسیون پسماند و سوخت مصرف شده ابدا باعث تعهد ما به کشورهای عضو کنوانسیون برای دفن پسماندشان در خاک کشور نمی‌شود.

کاش آقایان یک بار هم شده متن کنوانسیون‌ درباره پسماند و سوخت مصرف شده را دقیق بخوانند

رییس پیشین نظام ایمنی هسته‌ای کشور با اشاره به اظهارات آیت‌الله یزدی درباره کنوانسیون فوق تصریح کرد: کاش آقایان یک بار هم شده متن کنوانسیون را دقیق بخوانند و بعد اعتراض کنند اما اظهارات در این‌باره نشان می‌دهد که این متن اصلا خوانده نشده است. ضوابط نظام ایمنی هسته‌ای کشور همه اقدامات ما در راستای پسمانداری و چگونگی نگهداری سوخت مصرف شده را جز به جز مشخص کرده است و بر همان اساس کارها انجام شده و می‌شود و البته این اقدامات طبق استانداردهای آژانس است و حتی کارشناسان آژانس در این رابطه کمک‌های زیادی به کارشناسان ما کرده‌اند.

تاکنون سوخت مصرف شده راکتورهای تهران و بوشهر از کشور خارج نشده است

وی درباره مدیریت سوخت‌های مصرف شده راکتورهای تهران و بوشهر گفت: تاکنون سوخت مصرف شده از راکتور تهران و بوشهر از ایران خارج نشده است و این‌سوخت‌ها در کشور با شرایط از پیش تعیین شده نگهداری می‌شود. در حال حاضر ما صرفا پسماند هسته‌ای داریم که آنها هم طبق برنامه و دستورالعمل مشخص در کشور نگهداری می‌شود.

راستخواه در ادامه اظهار کرد: ما در سازمان انرژی اتمی از سال 86 بررسی‌ها درباره کنوانسیون پسماند و سوخت مصرف شده را به مجلس شورای اسلامی و دولت و دیگر مراجع ذی ربط ارایه کردیم و پیشنهاد برای تصویب در مجلس از همان سال‌ها مطرح بوده است و امر تازه‌ای نیست و از سال 91- 92 نیز به گفته مسوولان فعلی سازمان این روند سرعت گرفته است.

معاون پیشین رییس سازمان انرژی اتمی در ادامه این گفت‌وگو با تاکید بر توجه به روند توسعه انرژی هسته‌ای در آینده اظهار کرد: اگر به گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی یا برآوردهای انجمن جهانی هسته‌ای نگاه کنیم، روند توسعه انرژی هسته‌ای نه تنها کاهش نیافته بلکه برای 2050 در حال افزایش هم است. شاید در کشورهای غربی و آمریکا روند به سمت کاهش باشد اما 20 کشور در حال توسعه و کمتر توسعه یافته هستند که توسعه انرژی هسته‌ای را در دستور کار دارند اما در بین این کشورها زیرساخت‌های فنی توسعه وجود ندارد. الحمدلله، ایران در سطحی از توانایی قرار دارد که ضمن برآورد انتظارات براساس استانداردهای آژانس، قادر به بررسی و به چالش کشیدن برنامه کشورهایی است که از زیرساخت‌های مناسب برخوردار نیستند. 

وی خاطرنشان کرد: ما بحث‌های جدی با مسولان ایمنی امارات متحده عربی داشتیم از جمله این‌که اپراتورهای بهره‌بردار نیروگاه‌های این کشور و نظام ایمنی آنها بومی نیستند و اگر اتفاقی رخ دهد معلوم نیست اولین کسانی نباشند که این کشور را ترک کنند. اگر شخصیت ملی نداشته باشند، چه تضمینی به وابستگی به آن کشور وجود دارد؟ از این رو معتقدیم این روند خیلی مناسب نیست و می‌تواند نگران‌کننده باشد.

راستخواه گفت: استانداردهای آژانس روند توسعه ایمنی هسته‌ای را همسو با توسعه فعالیت‌ها و نیروگاه‌های هسته‌ای به کشورها ارایه و پیشنهاد می‌دهد که راهنمای خوبی است و این راهنما روندی 17 ساله را شامل می‌شود یعنی این گونه نیست که ایمنی هسته‌ای به یک‌ باره یا طی چند سال ایجاد شود. اما این روند درباره کشوری مثل امارات متحده عربی اتفاق نیفتاده است. امکان ندارد بدون سابقه کار تحقیقاتی در دانشگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها کار هسته‌ای انجام داد. این در حالی است که در ایران و از قبل از انقلاب مطالعات و تحقیقات هسته‌ای وجود داشته است که بعد از انقلاب رونق و توسعه یافت.

تصویب کنوانسیون ایمنی هسته‌ای بد زمان و بد مسیری را طی کرده است

این مقام پیشین سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این‌که چرا تاکنون کنوانسیون ایمنی هسته‌ای در کشور تصویب نشده است؟ اظهار کرد: متاسفانه مسیر تصویب این کنوانسیون بد زمانی و بد مسیری را طی کرده است.

راستخواه درباره تاثیرات تاخیر حضور ایران در کنوانسیون ایمنی برای نظام ایمنی هسته‌ای کشور گفت: از این‌که از وضعیت کشورهای دیگر نمی‌توانیم مطلع شویم یا از تجربیات به اشتراک گذاشته استفاده نمی‌کنیم ضرر خواهیم کرد. تاکنون دو بار آژانس مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور را در رابطه با نظارت بر فعالیت‌های پرتوی و صدور پروانه نیروگاه هسته‌ای در سال 2005 و 2009 ممیزی کرده است و از این نظر فعالیت‌های نظارتی را تایید کرده است. در سال گذشته (٢٠١٨) نیز آژانس نیروگاه اتمی بوشهر را از نظر بهره‌برداری ایمن مورد ممیزی قرار داد که با نتیجه خوب، عملکرد آن مورد تایید قرار گرفته است.

از زمان ریاست جمهوری حضرت آقا تاکنون سیاست استفاه از انرژی هسته‌ای تغییری نداشته است

وی تاکید کرد: حوزه انرژی هسته‌ای نیازمند آن است که از سیاست و سیاسی‌کاری جدا شود. در سیاست امروز یک حرف می‌زنند، فردا مخالف آن حرف می‌زنند، اما در حوزه هسته‌ای این گونه نیست. ما قرار نیست و نمی‌توانیم امروز در حوزه هسته‌ای یک حرف بزنیم و فردا آن را تغییر دهیم. در برجام هم اگر تعهداتی را پذیرفتیم از همین جنس است. سیاست استفاده از انرژی هسته‌ای تغییری نداشته است. در طول مدت فعالیت‌های هسته‌ای در کشور، از زمان ریاست‌جمهوری حضرت آقا، انرژی هسته‌ای همان مسیری را رفته و امروز هم ایشان رهبر انقلاب هستند، همان مسیر را می‌رود. آقای هاشمی رفسنجانی همان موضع را درباره نیروگاه بوشهر داشتند که وقتی رییس مجمع تشخصیص مصلحت نظام بودند. همه مسوولان از انرژی هسته‌ای حمایت کرده و می‌کنند و اگر سیاسی کاری درباره اهداف داشتند، مطمئن باشید این برنامه از صحنه عمل خارج می‌شد. با این حال نیاز داریم تا بیش از پیش این حوزه را از سیاست صرف جدا کنیم و به بخش‌های علمی و تکنولوژیک و انرژی بازگردانیم.

رییس پیشین نظام ایمنی هسته‌ای کشور تاکید کرد: ممکن است کنوانسیون‌هایی باشند که نپذیرفتن آن بهتر از پذیرفتن‌شان هستند، حتی ممکن است عضویت در یک کنوانسیون را بپذیرید اما بعد پشیمان شوید و بخواهید از آن خارج شوید یا حتی حق تحفظ برای خود نگه دارید که اموری عادی و معمول هستند و جای نگرانی نیست. به عنوان مثال، اوکراین وقتی حادثه چرنوبیل اتفاق افتاد، صراحتا به جامعه جهانی اعلام کرد که توانایی مدیریت این مساله را ندارد و یک حق تحفظ برای خود با این کار قرار داد تا بر اساس مقررات این کنوانسیون‌ها، فردا روزی کشورها دائم نگویند اوکراین کارهایی که باید انجام می‌داد، نداده است. بعد از آن بود که اتحادیه اروپا به اتفاق 40 بانک اروپایی تصمیم گرفتند که درپوشی برای راکتور چرنوبیل بسازند. در عین حال کشورها به عنوان حق تحفظ می‌توانند هنگام عضویت اعلام کنند که اگر بندهای کنوانسیون با قوانین ملی‌شان تناقض نداشته باشد قابل اجرا و پذیرش است.
(۱۶ شهریور ۱۳۹۸ / ۰۴:۱۰ - کد خبر: 98061307300)