هنوز چندماه از دستور دادستان عمومی و انقلاب کاشان برای پلمپ کارخانه سرب نگذشته که زمزمه‌های صدور مجوز برای فعالیت آن به گوش می‌رسد؛ در حالی که اغلب مسئولان استانی و شهرستان اعلام کرده‌اند مخالف فعالیت کارخانه‌اند! 

گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، اعظم ذوالفقاری منظری؛ * اوایل شهریورماه دادستان عمومی و انقلاب کاشان دستور پلمپ کارخانه سرب را صادر کرد. اواخر تیرماه نیز فرماندار کاشان اعلام کرد که کارخانه سرب مجوز فعالیت ندارد. اداره محیط زیست استان اصفهان هم اعلام کرد که این کارخانه مجوزی نگرفته و اگر هم اقدام کند، محیط زیست مجوزی نمی‌دهد. با همه این مخالفت‌های صریح مسئولان شهری و استانی، زمزمه‌های صدور مجوز برای کارخانه سرب به گوش می‌رسد. این زمزمه‌ها پس از سفر استاندار به کاشان بیشتر هم شده که شائبه حمایت استانداری از فعالیت کارخانه سرب را بیشتر می‌کند. 

کارخانه سرب قرار است مواد معدنی اکتشاف شده در معدن سرب نخلک انارک، فرآوری کند. معدن در فاصله بیش از ۲۰۰ کیلومتری از این کارخانه است و سرب استخراج شده از معدن بیشتر از ۲۰۰ کیلومتر حمل می‌شود تا به کارخانه برسد؛ درحالی که امکان احداث کارخانه در جوار معدن وجود دارد! 

اول تجهیز بعد درخواست مجوز! 

نکته اینجاست که به گفته مردم کاشان، کارخانه سرب ۱۰۰ درصد تجهیز شده و آماده به کار است و مانعی فیزیکی برای فعالیت هم ندارد. مالک معدن سرب نخلک پیش از دریافت هر مجوزی، کارخانه را تجهیز کرده و بعید نیست قصد داشته مسئولان استانی را در عمل انجام شده قرار دهد. 

سیدمصطفی طباطبایی، وکیل جمعیت کویر سبز کاشان در خصوص فعالیت این کارخانه که با نام «کیمیاگران فولاد کویر» شناخته می‌شود، به خبرنگار ما توضیح می‌دهد که این کارخانه سرب موردنیازش را به صورت کنستانتره از معدن نخلک نایین باید تأمین کند. 

طباطبایی به تأکید مسئولان شهرستان و استان بر ممنوعیت فعالیت این کارخانه اشاره می‌کند و می‌گوید: شورای تأمین کاشان در جلسه‌ای که در مرداد داشتند، دستور ممنوعیت فعالیت کارخانه را صادر کردند. یکی از دلایل این ممنوعیت، قرار گرفتن کارخانه سرب در زون غذایی کاشان بود. 

کارخانه سرب در جوار صنایع غذایی 

محل قرارگیری کارخانه سرب در جوار کارخانه شیر کاشان است. بخشی از زمین‌های کشاورزی این شهرستان و البته زندان کاشان در محدوده اطراف این کارخانه هستند. شهرک ماهیان زینتی کاشان هم در همان اطراف جانمایی شده است. از طرفی بیشتر صنایع فعال در اطراف کارخانه هم، صنایع غذایی هستند. 

طباطبایی می‌گوید: می‌دانیم که سرب یک فلز موردنیاز در صنایع است. با این حال آلودگی‌ها و خطراتی هم دارد. می‌توان این خطرات را به حداقل رساند. یکی از راه هایش هم این است که محل فرآوری سرب در نزدیکی محل اکتشاف باشد نه در فاصله ۲۰۰ تا ۲۸۰ کیلومتر آن سوتر. 

این فعال محیط زیستی کاشان توضیح می‌دهد: فارغ از خطرات محیط زیستی که کارخانه سرب می‌تواند برای آب، خاک و هوا داشته باشد، سلامت روان مردم شهر را هم در معرض خطر قرار می‌دهد. 

او به آمار بالای ابتلای سرطان در کاشان اشاره می‌کند و می‌گوید: در سال گذشته نزدیک به ۱۰۰۰ نفر مبتلا به سرطان در کاشان ثبت شده که به نسبت جمعیت حدود ۳۰۰ هزار نفری این شهر، آمار بالایی است. 

دو روی سکه حرف‌های مسئولان

این وکیل کاشانی می‌گوید: مسئولان استانی، براساس مصاحبه‌هایی که داشته اند، تصمیم گیری درباره فعالیت این شرکت را به عهده مسئولان شهرستان گذاشته اند و مسئولان شهرستان هم مخالفت صریح خود را با فعالیت این مجموعه اعلام کرده اند. با این حال، مجموعه کارخانه سرب کماکان در تلاش است که مجوز‌های فعالیت را بگیرد. 

طباطبایی به سفر استاندار اصفهان به کاشان اشاره می‌کند و می‌گوید: در این سفر با دکتر زینلیان، معاون عمرانی و دکتر نقش، معاونت اقتصادی استاندار صحبت کردیم و برآیند گفتگوی ما با آنان، مخالفت با فعالیت کارخانه بود که فارغ از بحث‌های محیط زیستی، بحث سلامت روان مردم هم اهمیت دارد. البته حمایت از سرمایه گذار هم برای مسئولان استانی اهمیت دارد. 

او ادامه می‌دهد: اگر بخش نظرات در رسانه‌های محلی کاشان را هم مشاهده کنید، نگرانی مردم درباره فعالیت این کارخانه را به وضوح مشاهده می‌کنید؛ بنابراین می‌توان گفت که فعالیت این کارخانه بخشی از افکار عمومی کاشان را تحت تأثیر قرار داده است. 

طباطبایی معتقد است باتوجه به اینکه کاشان شهری صنعتی شده و نیروی کار از خارج از شهرستان به کاشان می‌آیند، بنابراین کاشان مشکل چندانی در حوزه کارآفرینی ندارد و نیرو از سراسر کشور برای کار به کاشان می‌آید. معضل اساسی کاشان آب است به طوری که به فاصله نزدیک کارخانه سرب، بزرگترین فرونشست منطقه مرکزی ایران از روستای طاهرآباد شروع می‌شود تا نزدیکی‌های نایین ادامه می‌یابد یعنی فرونشست زمین با طول تقریبی ۱۸۰ کیلومتر! 

او بیان می‌کند: وجود این صنایع آب بر و آلودکننده توجیه عقلانی ندارد و عملا احداث کارخانه سرب را تبدیل به اتفاقی نامبارک برای کاشان می‌کند. 

کسب و کار یا محیط زیست؟ 

طباطبایی تأکید می‌کند که ما مخالف رونق کسب و کار نیستیم، اما باید ببینیم در ازای کسب و کار و اقتصادی که به دست می‌آوریم، چه چیزی را از دست می‌دهیم. 

او در ادامه این گفتگو به موضوع راهکار‌هایی برای کاهش آلودگی کارخانه سرب اشاره می‌کند و می‌گوید: طی جلسه‌ای که گروهی از فعالان محیط زیستی و دغدغه‌مندان اطراف کارخانه با هیات مدیره این شرکت داشتند، موضوع فیلتراسیون مطرح شد. در این جلسه هیات مدیره گفتند که ضمانت می‌دهند به روزترین و قوی‌ترین سامانه‌های فیلتراسیون را در کارخانه استفاده کنند. 

طباطبایی ادامه می‌دهد:، اما آنچه باعث نگرانی می‌شود این است که وقتی اعضای هیات مدیره این شرکت برای تجهیز کارخانه هیچ مجوزی دریافت نکرده اند، آیا حاضر می‌شوند زیرنظر نهاد‌های دولتی و مردمی فعالیت کنند؟ سیستم فیلتراسیون کارخانه باید ۲۴ ساعته فعال باشد و کار کند، آیا نهادی وجود دارد که بتواند روی فعالیت این فیلتر‌ها نظارت داشته باشد؟ 

او به نکته مهم دیگری هم اشاره می‌کند. این سیستم‌های فیلتراسیون تولید داخلی ندارند و به گفته مدیران کارخانه از آلمان باید تهیه شوند. باتوجه به تحریه‌های ظالمانه علیه کشورمان نگرانی درباره تأمین مجدد فیلتر‌ها وجود دارد. 

طباطبایی می‌گوید: رفتار مدیران کارخانه از ابتدا موجب شده حسن نیت آنان به مردم ثابت نشود. مسئولان کارخانه می‌توانند آن را در جوار معدن سرب نخلک احداث کنند. 

او توضیح می‌دهد: در جلسه‌ای که قبلا تشکیل شد، استدلال مالکان کارخانه این بود که تأمین برق در جوار معدن امکان پذیر نبوده و هزینه بر است، درحالیکه اگر با هزینه شخصی یک پست برق در نزدیکی معدن احداث می‌کردند، هزینه آن به مراتب کمتر از احداث کارخانه بوده است. 

اخیرا از یکی از اهالی کاشان خواستیم از اطراف کارخانه سرب عکس و فیلم برای انتشار درخبرگزاری تهیه کند، اما پاسخ او این بود که اجازه فیلم برداری و عکاسی از اطراف کارخانه امکان پذیر نیست. هرچند مسئولان استانی و شهرستانی هنوز مجوزی برای فعالیت کارخانه سرب صادر نکرده اند، مردم کاشان احتمال می‌دهند کارخانه هم اکنون درحال فعالیت است. در واقع وقتی هیچ راهی برای ورود به کارخانه وجود ندارد، نگرانی‌ها نیز بیشتر و عمیق‌تر می‌شوند.