گویش انارکی

گویش‌های مرکز ایران
تلفظ:	زبان راجی, زبان ولایتی
گویشگاه‌ها:	فلات مرکزی ایران
خانواده:	— هندواروپایی زبان‌های ایرانی    زبان ایرانی غربی     زبان‌های ایرانی شمالی غربی      گویش‌های مرکز ایران

گویش‌های مرکز ایران به گروهی از گویش‌های ایرانی شاخهٔ شمال غربی گفته می‌شود که از قدیم در برخی از شهرها و روستاهای مرکز ایران (به‌ویژه در استان اصفهان و استان مرکزی) رایج بوده است. بیشتر این گویش‌ها در صد سال اخیر منقرض شده است یا در حال انقراض است و در میان نسل جدید جای خود را به فارسی داده است.
بیشینه مردم اصفهان به این زبان‌ها سخن می گفته‌اند. روند فارسی‌شدن زبان این مناطق در دوران صفوی و با اعلام اصفهان به عنوان پایتخت به بیشترین سرعت خود دست یافت. این روند هم‌چنان ادامه دارد و بسیاری از روستاهای محل سکونت گویشوران زبان‌های مرکز ایران که بیشتر در بخش خاوری استان اصفهان قرار دارند امروزه در معرض تغییر زبانی به سوی فارسی هستند. این گروه‌های زبانی بنظر می‌رسد دارای زبانی با اصل مشترک بوده‌اند. در گذشته در بسیاری شهرهای بزرگ ایران این گویش‌ها رواج داشته که امروز جای خود را به فارسی سپرده‌اند. گویش قدیم کرمان و یزد که توسط زرتشتیان و یهودیان این دو شهر حفظ شده گویش قدیم اصفهان که در اشعار برخی شاعران مانند اوحدی اصفهانی نشانه‌هایی از آن بدست آمده توسط کلیمیان این شهر و روستاهای مجاور شهر مانند زاینده رود و گز باقی مانده است.این زبان مرکزی که گاهی زبان راجی نیز نامیده می‌شود در گذشته در شهرهای ری و قم و همدان نیز تکلم می شده است. چنانچه در آثار شمس قیس رازی آمده است که مردم ری و عراق عجم علاقه‌ای به اشعار فارسی ندارند و شعر محلی فهلوی خود را بیشتر می‌پسندند. در بروجرد و خرم آباد نیز این گویش‌ها رواج داشته‌اند که امروزه تنها گروه‌های اقلیت مذهبی این شهر گویش کهن را حفظ کرده‌اند. بر پایه گزارشی که ابن مقفع از وضعیت زبان‌های رایج میان ایرانیان آورده،  این گویش‌ها در گذشته فهلوی و در زمان قدیمتر پهلوی نامیده می‌شدند.
حس قومی گویشوران زبان‌های ایران مرکزی همواره حس وابستگی قومی پارسی و حس تعلق آن‌ها در سطح ملی ایران بوده‌است.
دسته بندی گویش های مرکزی ایران این گویش ها به شش دسته عمده تقسیم می شوند که چهاردسته آنها چهارجهت جغرافیایی و دو دسته نیز بدلیل شباهت به این گویشها با آنها در یک گروه قرار می گیرند:
گویش های شمال غربی: گویش هایی هستند که در غرب جاده قم- اصفهان رایج می باشند. از این دسته می توان به محلاتی, وانشانی و خوانساری اشاره نمود.
گویش های شمال شرقی: عمدتا در محدوده بین کاشان و نطنز رایج می باشند و شمار آنها بسیار زیاد است. از مهمترین آنها می توان به گویش های کلیمیان کاشان, گویش آرانی, قهرودی, جوشقانی, ابیانه ای, فریزندی, یرندی, میمه ای, سویی, کشه ای, طاری, نطنزی, ابوزیدآبادی و بادرودی را می توان نام برد.
گویش های جنوب غربی: گویش های جنوب غربی گویش هایی هستند که در اصفهان و نواحی مجاور آن رواج دارند. از این گویش ها میتوان به کفرونی, گزی, سده ای, ورزنه ای و گویش کلیمیان اصفهان اشاره نمود.
گویش های جنوب شرقی: در این دسته گویش های قدیم یزد و کرمان که اکنون تنها توسط زرتشتیان و کلیمیان این شهر صحبت می شوند و به گویش بهدینی و دری یا گبری نیز شهرت دارند نیز جای دارند. سایر گویش های این دسته شامل گویش نائینی, گویش انارکی, گویش اردستانی و گویش زفره ای می شود.
گویش های کویری: در منطقه ای درشرق ایران میان محل تلاقی دوکویر اصلی قرار دارند و میان خراسان و اصفهان واقع شده اند. این دسته شامل گویش های خوری و فروی و مهرجانی می باشد.
گویش های تفرش: که در ناحیه ای در شرق همدان و جنوب ساوه رواج دارند و شامل گویش وفسی, گویش تفرشی, آشتیانی, کهکی, آمره ای, ویدری و الویری می گردد.
شباهت گویش‌های مرکزی ایران با سیوندی سیوندی زبان مردم سیوند ۷۵ کیلومتری شمال شیراز تنها زبانی در جنوب کشور است که جز زبانهای ایرانی شمال غربی است. سیوندی از نظر صرف و نحو و واژگان بسیار به گویش‌های مرکزی ایران شبیه‌است