پدیده دغ یا دق در کویر چیست؟

انارک نیوز: در کویر مناطقی وجود دارد که به آن دق گفته می شود.
در کویر مرکزی به ویژه درمنطقه کویر مخوف ریگ جن که در کناره ناحیه ای از توابع استان اصفهان (روستای زیبای چوپانان) و هم چنبن استان سمنان (در نواحی گرمسار) واقع شده بخش‌هایی در این کویر اسرارآمیز وجود دارد که به آن «دَق» می‌گویند.
دغ یا دَق ( Dak-e ) یکی از واژه هایی است که در بیابان‌ها و کویرها توسط افراد محلی و بومی می‌شنویم و یا روی نقشه‌ها می‌بینیم. در خصوص این واژه‌ و به چه ریخت‌زمین شناسی آن را اطلاق می کنیم؟
دغ یا دق در بیابان که شاید به درستی آن را باید به این شکل یعنی دَغ نوشت به زمین‌های رسی اطلاق می‌شود که بسیار هموار هستند. معمولا سطح آنها به دلیل وجود مواد کربناته سفید رنگ و روشن است. نحوه پیدایش آنها هنوز در داخل بیابان‌ها و کویر های ایران به صورت علمی روشن نشده است و صرفا به نظر می‌رسد جریانهای سطحی فصلی آبراهه ها سبب انتقال و رسوب ریزدانه‌ها و مواد رسی و سپس تشکیل این قشر سخت شده در یک سطح گسترده که با فرسایش بادی در طی سالیان بعدها بدینگونه یکنواخت و صاف و هموار می‌شوند.
دغ یا دق در بیابان‌ هاو کویر های ایران بسیار دیده می‌شود به ویژه در مناطق کویری و به ویژه در کویر مرکزی که به دلیل وضعیت ریخت‌شناسی خاص آن بسیار جلب توجه می‌کند که می‌توان به معروف ترین آنها اشاره کرد. دغ هایی مانند بیارجمند، عباسعلی،کبوتر‌خان، پترگان، اسکندر، و...
به هر حال دغ به جایی گفته می‌شود که زمین بسیارسفت و هموار و غیرقابل نفوذ دارد و اگر بارندگی رخ دهد در این دغ ها آب جمع می شود و به علت وجود لایه های رس موجب غیر قابل نفوذ بودن زمین و تجمع آب در مواقع بارندگی می گردد. تجمع آبهای جمع شده باعث ایجاد دریاچه‌های زیبایی با وسعت های خاص در کویر می گردد. تشکیل این دریاچه های فصلی در کویر یکی از زیبائی های دیدنی مناطق کویری در فصل بارندگیست.
به ویژه در کویر مرکزی در حوزه شهرستان دامغان دغ معروف به عباسعلی و هم چنین در کویر لوت و در حوزه شهرستان شهداد دغ معروف لوت.
اصولا مناطق کویری بعلت بر خورداری از زیبائی های طبیعی و خدادادی موجب گردیده که مردمان ساکن در این مناطق از فرهنگی عمیق و طبعی بسیار شاعرانه بر خوردار باشند. من اسامی روستاهایی را که به جهت شرایط شغلی ام در مناطق کویری از آنها عبور و یا بازدید داشته ام اسامیشان حاکی از این طبع شاعرانه و فرهنگ بسیار غنی مردمان این خطه است. روستاهایی با نامهای؛عروسان، نازنازان، دلبر. هفت تومان، رباعی، مهرماه، مهرجان، مهرریز. آهوان، چشمه رعنا، نرگسان، نگارمن و...
آنچه که موجب تمایز و برتری و در حقیقت زیبائی کویر می گردد و نسبت به زیبایی های طبیعی آن نمود بیشتری دارد مهر و محبت مردمان کویرنشین و دل دریایی آنان و به ویژه میهمان نوازی مردمان این خطه کویر است که در عین محرومیت و عدم امکانات،دریایی از سخاوت و مهر و محبت و انسانیتند و تعصب خاصی نسبت به زادگاه و موطن خود دارند و میهمان نوازی را موجب برکت و افزایش نعمت و رضای خدواند می دانندو به شدت به این موضوع معتقد و پایبندند. 
(امید از دوستداران و علاقمندان محیط زیست از خطه فارس)