دیپلماسی هسته‌ای تلاش برای تداوم پیشرفت (۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹)

مذاکرات جمهوری اسلامی ایران با قدرت‌های هسته‌ای، موسوم به ۱+۵ که از سال ۱۳۸۲ آغاز شده بود، در سال ۱۳۹۰ وارد مرحله تازه‌ای شد. آمریکایی‌ها به‌واسطه کشور عمان علاقه‌مندی خود را برای مذاکره مستقیم با ایران اعلام داشتند. وزارت خارجه ایران پس از کسب تکلیف از مقام معظم رهبری مدظله‌العالی با لحاظ شروط شش‌گانه معظم‌له، مذاکرات را در سطح معاونان وزیر آغاز کرد.

پس از یک سال مذاکره، طرف آمریکایی برای نخستین بار موافقت بالقوه خود را با غنی‌سازی ایران اعلام نمود و حق غنی‌سازی ایران را به رسمیت شناخت. پس از این مذاکرات، یک چارچوب روشن و منظم، تعیین و در آن چگونگی اقدامات بعدی تا روی کارآمدن دولت یازدهم تثبیت شد.به رسمیت شناختن حق غنی‌سازی ایران توسط آمریکایی‌ها، راه را برای ادامه مسیر هموار کرد و مذاکرات در سال ۱۳۹۲ در قالب برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به «برجام» ادامه یافت. با گذشت بیش از دو سال مذاکرات فشرده و نفس‌گیر، سال ۱۳۹۴ توافق حاصل شد. طبق این توافق، حق غنی‌سازی، تولید آب سنگین، تحقیق و توسعه، اکتشاف و استخراج، ساخت نیروگاه‌های جدید و مدرن‌سازی رآکتور آب سنگین اراک برای ایران حفظ شد.
جمهوری اسلامی ایران کلیه تعهدات برجامی خود را اجرایی کرد؛ اما طرف‌های غربی با وجود تسهیل نسبی فضای ارتباطات بین‌المللی و تجاری کشور بین سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷، مهم‌ترین هدف توافق که رفع تحریم‌های ظالمانه علیه ملت ایران بود را نادیده گرفتند و به بهانه‌های مختلف از عمل به تعهدات شانه خالی کردند.
 
جلسه رؤسای سازمان انرژی اتمی ایران و آمریکا

روی کارآمدن ترامپ در آمریکا و خروج از برجام، موضوع را پیچیده‌تر کرد تا جایی که ایران طی یک سال صبر راهبردی و هشت ماه روند کاهش تعهدات، در عمل نشان داد در مدت یک‌سال و نیم، تمامی تعهدات خود را اجرا کرده و ۱۵ گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز بر این موضوع صحه گذاشتند. این درحالی بود که طرف‌های مقابل هیچ‌یک از تعهدات متقابل خود را اجرایی نکردند. ازاین‌رو، به‌منظور ایجاد تراز و تعادل درتعهدات، جمهوری اسلامی ایران طی پنج گام تعهدات خود را کاهش داد و در اردیبهشت‌ ۹۸ با ارسال نامه به شورای‌عالی امنیت ملی، شروع به کاهش تعهدات خود کرد و به طرف‌های اروپایی نیز مهلت ۶۰ روزه داد تا به وعده‌های خود عمل کنند. ایران در راستای اقدام متقابل در احیای حقوق خود و در قالب پنج گام، تمامی تعهدات فنی خود که در چارچوب برجام به آن متعهد شده بود را کنار گذاشت که ازجمله آن می‌توان به محدودیت در سطح و میزان غنی‌سازی، محدودیت درمیزان ذخیره آب‌سنگین، محدودیت در تحقیق و توسعه و آغاز غنی‌سازی در فردو اشاره کرد.
همچنین در این دوران، با تصویب قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران، سازمان انرژی اتمی ملزم شد که با هدف اقدام متقابل و احیای حقوق خود موارد زیر را اجرایی کند:
 
ماده ۱. در راستای تأمین شروط ۹ گانه مقام معظم رهبری درخصوص توافق هسته‌ای، سازمان انرژی اتمی ایران موظف است بلافاصله پس از تصویب این قانون، در راستای مصارف صلح‌آمیز نسبت به تولید اورانیوم با غنای ۲۰ درصد اقدام و سالانه به میزان حداقل ۱۲۰ کیلوگرم آن را در داخل کشور ذخیره کند. همچنین سازمان پیش‌گفته موظف است نیاز کشور برای مصارف صلح‌آمیز به اورانیوم با غنای بالای ۲۰ درصد را به‌طور کامل و بدون تأخیر تأمین کند.
 
ماده ۲. دراجرای بند(۳) قانون اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام مصوب۱۳۹۴.۰۷.۲۱ و در راستای تحقق ظرفیت ۱۹۰ هزار سو غنی‌سازی، سازمان انرژی اتمی ایران، مکلف است بلافاصله پس از تصویب این قانون، ظرفیت غنی‌سازی و تولید اورانیوم غنی‌سازی شده با سطح غنای متناسب هر یک از مصارف صلح‌آمیز کشور را، به میزان ماهانه حداقل ۵۰۰ کیلوگرم افزایش دهد و نسبت به نگهداری و انباشت مواد غنی‌شده در کشور اقدام کند.

ماده ۳. برای تحقق هدف مندرج در ماده (۲)، سازمان انرژی اتمی ایران مکلف است حداکثر ظرف مدت سه ماه پس از تصویب این قانون عملیات نصب، تزریق گاز، غنی‌سازی و ذخیره‌سازی مواد را تا درجه غنای مورد نیاز، با حداقل ۱۰۰۰ دستگاه ماشین‌های نسل دوم پیشرفته (IR۲m) آغاز کند و همچنین در همین بازه زمانی، عملیات غنی‌سازی و تحقیق و توسعه با ماشین‌های نسل ششم (IR۶) را با حداقل ۱۶۴ ماشین از این نوع آغاز کرده و آن را ظرف مدت یک سال پس از تصویب این قانون به ۱۰۰۰ دستگاه ماشین توسعه دهد.
تبصره: سازمان انرژی اتمی ایران مکلف است برای انتخاب وتعیین مکان نصب و استقرار ماشین‌های پیش‌گفته، استانداردهای سازمان پدافند غیرعامل را اخذ و اجرا کند.

ماده ۴. سازمان انرژی اتمی ایران مکلف است نسبت به بهره‌برداری از کارخانه تولید اورانیوم فلزی در اصفهان، ظرف مدت پنج ماه پس از تصویب این قانون اقدام کند.

ماده ۵. سازمان انرژی اتمی ایران مکلف است، در راستای بند (۴) قانون اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام، همزمان با عملیات بهینه‌سازی و راه‌اندازی عامل واکنش (رآکتور) ۴۰ مگاواتی آب سنگین خنداب اراک، نسبت به طراحی یک عامل واکنش (رآکتور) آب سنگین ۴۰ مگاواتی جدید با هدف تولید همسان‌های ناپایدار (رادیوایزوتوپ) بیمارستانی با جدول زمان‌بندی اقدام کند و جدول زمان‌بندی این موضوع را ظرف مدت یک ماه پس از تصویب این قانون به اطلاع مجلس شورای اسلامی برساند.

ماده ۶. دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است در صورت عدم اجرای کامل تعهدات کشورهای متعهد از جمله کشورهای ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلستان، چین و روسیه) در قبال ایران و عادی نشدن روابط کامل بانکی و عدم رفع کامل موانع صادرات و فروش کامل نفت و فرآورده‌های نفتی ایران و برگشت کامل و سریع ارز منابع حاصل از فروش، دو ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون در مجلس شورای اسلامی، نظارت‌های فراتر از پادمان از جمله اجرای داوطلبانه سند (پروتکل) الحاقی را متوقف کند.
تبصره: منظور از دولت در این قانون حسب مورد قوه مجریه، هیأت وزیران و کلیه دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط است.

ماده ۷. چنانچه کشورهای متعهد ازجمله کشورهای ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلستان، چین و روسیه) نسبت به اجرای تعهدات خود و رفع کامل تحریم‌ها از جمله هسته‌ای، نظامی، حقوق بشری و امثال آن علیه جمهوری اسلامی ایران اقدام کنند، دولت موظف است گزارش دقیق اقدامات انجام‌شده را به مجلس ارائه کند. کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و نیز کمیسیون انرژی مجلس ارزیابی خود را نسبت به این گزارش به‌منظور تعیین تکلیف در مجلس، به مجلس شورای اسلامی به استناد بند (۷) ماده (۴۵) قانون آیین‌نامه داخلی مجلس ارائه می‌کنند.
اما مسأله مورد توجه در این دوران، پیشرفت‌های علمی و فنی بود که در چارچوب گام‌های کاهش تعهدات، متخصصان هسته‌ای کشورمان، به آنها دست یافتند. ایران هر چند در سالیان پیش از برجام توانسته بود با مهندسی معکوس سانتریفیوژ IR۱ وارد باشگاه کشورهایی شود که هم توان غنی‌سازی داشتند و هم از توان ساخت ماشین غنی‌سازی برخوردار بودند؛ اما قابلیت‌های پایین این ماشین که ظرفیت غنی‌سازی معادل یک‌سو داشت، سبب شد تا سازمان انرژی اتمی تحقیق روی ساخت سانتریفیوژهای نسل جدید را آغاز کند و در این مسیر پروژه‌هایی نظیر IR۴،IR۲ و IR۶ تعریف شدند.
پس از آن که ایران در قالب گام سوم هسته‌ای اعلام کرد که هیچ محدودیتی در مسیر تحقیق و توسعه برای خود قائل نیست، سازمان انرژی اتمی بنا به دستور نهادهای بالادستی، قوانین مصوب و تلاش شبانه‌روزی، دست به انجام اقداماتی زد که باعث شگفتی و حیرت جهانیان شد؛ رونمایی از سانتریفیوژ IR۹ با پنج و نیم متر ارتفاع که توان غنی‌سازی ۵۰ سو دارد را می‌توان در قالب یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای علمی متخصصان هسته‌ای ایران در دوران کاهش تعهدات برجامی نام برد. در حالی‌که سانتریفیوژ IR۸ پیش از آن با ظرفیت غنی‌سازی ۲۴ سو معرفی شده بود، در همین روز گازدهی شد تا مسیر تحقیق روی آن نیز شروع شود. معرفی و گازدهی ماشین‌های جدید، نشان داد که عزم ایران برای گذر از محدودیت‌ها و ورود به عرصه غنی‌سازی صنعتی بسیار جدی است و هیچ تحریم و فشاری مانع از این عزم راسخ نمی‌شود. همچنین در این دوران بود که صنعت ساخت سانتریفیوژ توسعه یافت و به دست متخصصان داخلی بومی‌سازی شد.
تحول دیگری که در این میان رخ داد، عدم اکسیده کردن اورانیوم‌های غنی‌شده بود که در جریان تحقیق و توسعه انجام می‌گرفت. پیش از این، ایران در مسیر تحقیق و توسعه صنعت هسته‌ای خود، اورانیوم‌هایی که به‌وسیله ماشین‌های جدید غنی می‌شد را دوباره به حالت عادی برمی‌گرداند؛ ولی از این تاریخ به بعد اورانیوم‌های غنی‌شده به‌دست آمده را به ذخایر خود اضافه می‌کرد.درهمین مسیر بود که فعالیت‌های صنعت هسته‌ای کشور شتاب فزاینده‌ای گرفت و با انباشت دانش فنی، مرحله دستیابی وبومی‌سازی دانش و فناوری هسته‌ای درحوزه‌های کشاورزی و غذایی، سلامت و محیط‌زیست، برق هسته‌ای و صنایع به‌طور جدی وارد مرحله صنعتی شد.

بارگذاری سوخت صفحه‌ای ۲۰ درصد در رآکتور تهران 
نخستین سوخت ۲۰ درصد تولیدشده در داخل کشور، بهمن ۱۳۹۰ در رآکتور پنج مگاواتی تهران بارگذاری شد. این سوخت در مجتمع سوخت رآکتورهای هسته‌ای اصفهان تولید و پس از طی مراحل فنی و رعایت استانداردهای ایمنی، زیر نظر مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور جهت بهره‌برداری به رآکتور تهران وارد و بارگذاری شد. با راه‌اندازی خط تولید این مجتمع سوخت و بهره‌برداری در رآکتور تهران، کلیه رادیوداروهای مورد نیاز کشور در داخل تولید و از خروج ارز جلوگیری شد. بدین ترتیب آخرین گام در تکمیل فرآیند سوخت هسته‌ای یعنی ساخت سوخت و بارگذاری مجتمع‌های سوخت در داخل قلب رآکتور توسط متخصصان هسته‌ای کشور برداشته شد.

تأسیسات هسته‌ای فردو
تأسیسات هسته‌ای فُردو با نام رسمی مجتمع غنی‌سازی شهید مسعود علی‌محمدی، تأسیساتی است که به‌منظور غنی‌سازی اورانیوم در اعماق صخره‌های سنگی در فردو، ساخته شده است. نام این مرکز در ۲۶ بهمن ۱۳۹۰ به پاس خدمات شهید مسعود علی‌محمدی به برنامه هسته‌ای ایران، به نام این دانشمند شهید، نام‌گذاری شد. طبق تفاهم هسته‌ای که در فروردین‌ ۱۳۹۴ توسط وزیر خارجه وقت ایران، کشورهای ۱+۵ و اتحادیه اروپا منتشر شد، این مرکز می‌بایست از یک مرکز غنی‌سازی، به یک مرکز در راستای فعالیت‌های علمی و پژوهشی، محدود می‌شد؛ اما در گام چهارم کاهش تعهدات برجامی، در تاریخ ۱۶ آبان‌ ۱۳۹۸ سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی ایران از آغاز دوباره فعالیت تأسیسات هسته‌ای شهید علی‌محمدی (فردو) در راستای غنی‌سازی اورانیوم خبر داد. ضمن آن که در دی‌ سال ۱۳۹۹ اقدام به ازسرگیری غنی‌سازی ۲۰ درصدی در این تأسیسات کرد.

راه‌اندازی نیروگاه اتمی بوشهر 
عمده عملکرد کشور در استفاده از منابع انرژی پاک، مربوط به تولید برق در واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر است. این واحد تنها واحد تولید برق هسته‌ای در کشور، پس از سال‌ها کش‌وقوس و طی‌ کردن مسیری پر فرازونشیب با بهره‌مندی از تکنولوژی غربی (آلمان) و شرقی (روسیه) در سال ۱۳۹۰ راه‌اندازی شد و در مهر سال ۱۳۹۲ مورد بهره‌برداری تجاری قرار گرفت و وارد شبکه توزیع برق شد. این نیروگاه در همان سال به بهره‌بردار ایرانی تحویل داده شد. مهم‌تر از میزان تولید برق، رعایت بالاترین سطح ایمنی هسته‌ای در فعالیت‌های نیروگاه اتمی بوشهر است که در ارزیابی‌های مستمر توسط نهادهای بین‌المللی به تأیید رسیده است.

تحویل مسئولیت بهره‌برداری نیروگاه اتمی بوشهر به شرکت تولید و توسعه انرژی اتمی ایران

تولید دی‌اکسید اورانیوم سرامیکی و سوخت میله‌ای با غنای ۵/۳ درصد
در رآکتورهای آب‌سنگین از سوخت با غنای طبیعی استفاده می‌شود. به همین دلیل در شرکت سوره اصفهان واحد تولید پودر دی‌اکسید اورانیوم طبیعی با گرید سرامیکی برای تهیه سوخت رآکتور آب‌سنگین اراک درسال۱۳۹۰ راه‌اندازی شد. برای تولید این سوخت، ماده اولیه کیک زرد(U۳O۸) با انجام فرآیندهای شیمیایی به محصول اکسید اورانیوم سرامیکی تبدیل می‌شود.
همچنین به‌موازات ساخت سوخت صفحه‌ای و به‌عنوان جایگزینی برای آن، سوخت میله‌ای با غنای ۳.۵ درصد تحت پروژه‌ای در برنامه طراحی و ساخت قرار گرفت و در سال ۱۳۹۰ و قبل از راه‌اندازی و تولید سوخت صفحه‌ای، نمونه سوخت برای بارگذاری در رآکتور ساخته شد. سه سال پس از این اتفاق، واحد تولید دی‌اکسید اورانیوم غنی‌شده در سال ۱۳۹۳ با هدف تولید سوخت نیروگاه اتمی بوشهر به دست کارشناسان داخلی در شرکت سوخت رآکتورهای هسته‌ای طراحی و ساخته شد. از نکات پراهمیت و ویژه این واحد، دستیابی کشور به توان تولید پودر دی‌اکسید اورانیوم با خواص فیزیکی و شیمیایی مناسب برای تولید قرص‌سوخت موردنیازمجتمع‌های سوخت هسته‌ای است‌که برای‌نخستین‌بارکشورایران توانست‌به دانش‌فنی تولید مجتمع‌های سوخت و آمادگی لازم برای تولید سوخت رآکتورهای قدرت ۱۰۰۰ مگاواتی برای استفاده در نیروگاه اتمی بوشهر، دست یابد.

تولید اسفنج زیرکونیوم 
نخستین نمونه داخلی غلاف تولیدشده با اسفنج زیرکونیوم با گرید هسته‌ای، سال ۱۳۹۱ تولید شد که در غلاف‌های نخستین، سوخت رآکتور تحقیقاتی توان صفر اصفهان به‌کار گرفته شد. گفتنی است سوخت رآکتور تحقیقاتی از اکسید اورانیوم با غنای طبیعی تولید می‌شود و از نوع سوخت‌های میله‌ای بوده که در سال ۱۳۹۲، برای تست‌های تشعشعی توسط شرکت سوخت رآکتورهای هسته‌ای طراحی و ساخته شده است.

سوپرجاذب‌های هسته‌ای
از دیگر تولیدات صنعت هسته‌ای در این دهه، ماده جاذب نوترون است که از مواد اصلی جاذب‌های سوخت هسته‌ای بوده و در صنایع مختلف و دارای تکنولوژی بالا کاربرد دارد. فناوری تولید این ماده در اختیار کشورهای خاص بوده و به‌راحتی در اختیار کشورهای دیگر قرار نمی‌گیرد. ازاین‌رو، تولید این ماده در راستای کسب خودکفایی تولید میله‌های جاذب رآکتورهای هسته‌ای کشور در سال ۱۳۹۴ در دستور کار قرار گرفت و با تولید آزمایشگاهی این ماده با خلوص و کیفیت بالا، ایران موفق به کسب دانش فنی لازم برای تولید آن شد.
دی بوراید کروم در قالب یک ماده جاذب هسته‌ای، دستاورد دیگری از سازمان انرژی اتمی است که در رآکتورهای قدرت به‌منظور کنترل رآکتورهای هسته‌ای به‌کار گرفته می‌شود. نمونه‌ای از این ماده پودری‌شکل از طریق سنتز شیمیایی در مقیاس آزمایشگاهی، سال ۱۳۹۵ تولید شده است. همچنین پودر سرامیکی اکسید زیرکونیوم که به اختصار زیرکونیا نامیده می‌شود و برای تولید قطعات ویژه در صنایع پزشکی و غیره کاربرد دارد، سال ۱۳۹۵ به روشی نوآورانه توسط دانشمندان جوان، صنعت هسته‌ای با اکسید ایتریم پایدارسازی شد تا در راستای استفاده در نخستین نمونه‌های حوزه پزشکی به خدمت گرفته شود.

واحدهای ۲ و ۳ نیروگاه بوشهر 
عملیات ساخت واحدهای دوم و سوم نیروگاه اتمی بوشهر در سال ۱۳۹۶در زمینی به ‌مساحت ۵۰ هکتار آغاز شد. ظرفیت تولید برق هسته‌ای هرکدام از این نیروگاه‌های اتمی پس از راه‌اندازی ۱۰۵۷ مگاوات است. با راه‌اندازی این دو واحد، سالانه معادل ۱۰ میلیون بشکه نفت یا یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون مترمکعب گاز صرفه‌جویی و از انتشار هفت میلیون تُن گازهای آلاینده به محیط زیست جلوگیری می‌شود.

عملیات ساخت واحدهای ۲ و ۳ نیروگاه بوشهر

رمزنگاری کوانتومی
مرداد ۱۳۹۷ مرکز ملی علوم و فنون لیزر ایران از نخستین آزمایشگاه کوانتوم رونمایی کرد و توانست در محیط آزمایشگاهی کوانتوم را در فاصله یک متری با موفقیت آزمایش کند. آزمایش انتقال امن کوانتومی فوتون‌ها طی ۳ فاز آزمایشگاهی در فاصله دو متری، مابین دو ساختمان به مسافت ۳۰۰ متر و میان ساختمان مرکز فناوری‌های کوانتومی ایران تا تراز ۳۰۰ متری برج میلاد به مسافت ۱۶۵۰ متر انجام شد.

فرآیند یدید 
در مسیر توسعه غلاف‌های سوخت رآکتورهای قدرت به‌ویژه رآکتور قدرت نیروگاه اتمی بوشهر، درجه خلوص زیرکونیوم اهمیت دوچندان دارد. یکی از روش‌های صنعتی خالص‌سازی زیرکونیوم در دنیا فرآیندی به نام فرآیند یدید است که درحال حاضر تنها در کشورهای آمریکا، روسیه و هند به خدمت گرفته شده است. کارشناسان صنعت شکوفای هسته‌ای، سال ۱۳۹۷ موفق شدند به این دانش دست پیدا کنند و نخستین نمونه زیرکونیوم با خلوص بسیار بالا را در کشور تولید کنند.

راه‌اندازی سایت پسمانگور انارک
در دهمین مراسم گرامیداشت روز ملی فناوری هسته‌ای، سایت پسمانگور انارک به‌منظور تکمیل چرخه سوخت هسته‌ای در کشور افتتاح شد. در این سایت که پس از هشت سال جست‌وجو در سراسر ایران مکان‌یابی و ساخته شد، پسماند‌های پرتوزا براساس سطح پرتوزایی طبقه‌بندی و نگهداری می‌شوند. این سایت می‌تواند کارکرد ۳۰ ساله نیروگاه بوشهر را به مدت ۷۰ سال در خود نگهداری کرده و تا ۳۰۰ سال نیز قابلیت رصد شدن دارد. منطقه‌ای که در آن سایت پسمانگور ایجاد شده، مستعد در آغوش کشیدن مواد رادیواکتیو است.

تأسیسات تست ترموهیدرولیک
گام مهم دیگری که در تکمیل دستیابی به فناوری‌های هسته‌ای در سال ۱۳۹۷ برداشته شد، ساخت تأسیسات تست ترموهیدرولیک بود که بخشی جدایی‌ناپذیر از فرآیند طراحی و تست سوخت است. این تأسیسات قسمتی از تأسیسات مدرن تست سوخت محسوب می‌شوند و فقط کشورهای فرانسه، آمریکا، روسیه، کره جنوبی و مانند آن که طراح سوخت هستند از این تأسیسات برخوردارند. تست‌های افت فشار و بررسی سازگاری و سلامت مجتمع سوخت مشابه شرایط کاری نیروگاه ازجمله تست‌های سختی است که در تأسیسات ترموهیدرولیک (تست لوپ) انجام می‌شود و پس از این تست‌ها می‌توان از عملکرد سوخت هسته‌ای اطمینان حاصل کرد. این امر مهم با تکیه ‌بر دانش بومی توسط شرکت سوخت رآکتورهای هسته‌ای انجام پذیرفت.

بهره‌برداری از ماشین‌های سانتریفیوژ نسل جدید در مقیاس نیمه‌صنعتی 
سال ۱۳۹۹ به‌روزرسانی خطوط تولید، افزایش بهره‌وری و افزایش ظرفیت جداسازی مجتمع شهید احمدی‌روشن همراه با تدوین دانش فنی راه‌اندازی و بهره‌برداری از ماشین‌های نسل جدید، موضوعی بود که در سازمان موردتوجه واقع شد. این مسأله در راستای خودکفایی و اقتصادی‌تر شدن فرآیند غنی‌سازی اورانیوم در کشور صورت گرفت. ضمن آن‌که شرکت کالای الکتریک در این سال احداث ساختمان مرکز ملی جداسازی و توسعه کاربرد ایزوتوپ‌های پایدار را در دستور کار قرار داد.

آغاز ساخت مرکز تترا
سال۱۳۹۸عملیات ساخت مرکزتولیدوتوسعه رادیوداروهای ایران(تترا)براساس استانداردGMPوباهدفتولیدانبوه رادیوداروهای تشخیصی، درمانی و تسکینی بر پایه رآکتور و سیکلوترون برای استفاده در کشور و صادرات به کشورهای منطقه آغاز شد.
این مرکز جامع با فضای ۳۷ هزار مترمکعب جایگزین مراکزی خواهد شد که در دهه ۶۰ ساخته شده‌اند. این مرکز دو سیکلوترون و شش خط تولید کیت‌های دارویی و پنج خط تولید رادیودارو خواهد داشت. 
هدف از ساخت این پروژه ایجاد زیرساخت برای ارتقای تولیدات رادیوداروهای تشخیصی PET و SPECT درمانی بر مبنای آخرین استانداردهای روز اروپا (Eu-GMP)، ایجاد فضا و تجهیزات استاندارد برای تحقیق و توسعه در زمینه رادیوداروها از تحقیقات آزمایشگاهی تا مراحل پیش‌بالینی، امکان افزایش فضاهای مورد نیاز در آینده بدون نیاز به ایجاد زیرساخت جدید و طراحی و ساخت یک مرکز نمونه در دنیا با توجه به محدودیت‌های بودجه‌ای است. 
 
بازدید رئیس وقت سازمان از مراحل پیشرفت پروژه تترا

شروع ساخت مرکز ملی یون‌درمانی 
پروژه ساخت مرکز پرتودرمانی در زمینی به مساحت ۱۱۷۰۰۰ مترمربع در استان البرز با همکاری کشور اتریش و با هدف درمان بیماران سرطانی در دهه ۹۰ آغاز شد. 
یکی از ویژگی‌های‌ احداث مرکز ملی یون‌درمانی، پرتودرمانی هم‌زمان پروتون-یون کربن و نیز مجهزبودن به شتاب‌دهنده سینکروترون است. شتاب‌دهنده سینکروترون موجود در این مرکز دارای قابلیت ارائه سالانه ۹۰۰۰ جلسه پرتودرمانی به بیش از ۱۲۰۰ بیمار، مجهز به سه اتاق درمانی و یک اتاق تحقیقاتی برای انجام تحقیقات پیشرفته در حوزه علوم پایه پزشکی، فیزیک پزشکی و فیزیک کاربردی برای پژوهشگران با رویکرد امکان‌پذیری درمان در داخل کشور و کاهش هزینه‌های درمان با روش پروتون‌تراپی در ایران انجام شده است. مرکز ملی یون‌درمانی در حال ساخت، در جایگاه نخستین مرکز یون‌درمانی در خاورمیانه و هفتمین در دنیا قرار می‌گیرد. 

۲۷ اسفند ۱۴۰۳ - ۱۳:۱۱ - کد خبر: ۱۴۹۷۲۳۴ - جام جم آنلاین