سازمان میراث فرهنگی گویش های تاریخی را به ثبت جهانی یونسکو برساند

یک زبان شناس: اگر فرهنگ گویش های ایران تدوین شود، میلیون ها واژه اصیل به زبان فارسی اضافه می شود

شفقنا، زهرا اسدیان- زبان بخشی از تمدن است و هر زبان به تنهایی دارای زیر مجموعه ای است که مهمترین بخش آن گویش است. نفوذ واژه های بیگانه در گویش ها بسیار ناچیز است و از این رو یک گویش تمدن مردم منطقه را دربردارد. به علاوه مطالعه تطبیقی زبان های باستانی و گویش های بومی نشان می دهد که زمینه بسیار غنی برای فارسی نویسی و دستیابی به دامنه کلمات اصیل در گویش های محلی ایران وجود دارد؛ به طوریکه فرهنگستان زبان و ادب فارسی به راحتی می تواند از گویش های باستانی ایران برای ساخت واژه های جدید کمک بگیرد و اگر فرهنگ گویش های ایران تدوین شود، میلیون ها واژه به واژگان اصیل زبان فارسی اضافه خواهد شد.

باوجود این اهمیت فرهنگی، تاکنون درحدود ۵۰ هزار گویش در گستره زبان فارسی نابود شده و اگر همین روند ادامه یابد گویش های بسیار زیادی از بین خواهد رفت .بهترین راه برای مقابله با نابودی گویش ها، شناسنامه دار کردن گویش ها و ثبت آنها به عنوان یک فرهنگ ملی است. بنابراین لازم است گویش های محلی ایران توسط سازمان میراث فرهنگی طبقه بندی شود و به گویش ها شناسنامه داده بشود. ضمن آنکه گویش هایی با پیشینه بیش از ۲۵۰۰ سال در ایران وجود دارد که لازم است به ثبت ملی و حتی ثبت جهانی یونسکو رسانده شود.

دکتر منصور قاسمی، زبان شناس، پژوهشگر و استاد فرهنگ و زبان های باستانی در گفتگو با خبرنگار شفقنا گفت: زبان بخشی از تمدن است و هر زبان به تنهایی دارای زیر مجموعه ای است که مهمترین بخش آن گویش است. یک گویش در دایره زبان، کمتر از یک زبان نیست؛ مثل زبان فارسی که می توانیم در آن ده ها هزار گویش را مطالعه کنیم. نفوذ واژه های بیگانه در گویش ها بسیار ناچیز است. از این لحاظ گویش در یک زبان در درون خود تمدن مردم منطقه یا به اصطلاح زبان شناسی، فرهنگ و تمدن گویشوران را نشان می دهد که این فرهنگ و تمدن گویشوران می تواند همزمان با بررسی های تاریخی و باستان شناسی کمک شایانی برای شناخت بهتر فرهنگ منطقه باشد.

وی افزود: مطالعه تطبیقی زبان های باستانی و گویش های بومی نه تنها نشان دهنده خویشاوندی بسیار مهم گویش های بومی است، بلکه بسیار در زمینه فارسی نویسی و دستیابی به دامنه کلمات اصیل حائر اهمیت است، به طوریکه فرهنگستان زبان و ادب فارسی به راحتی می تواند از گویش های باستانی ایران برای ساخت واژه های جدید کمک بگیرد؛ نکته ای که تاکنون به صورت علمی به آن نگاه نشده است. فرهنگستان ادب و زبان فارسی برخلاف نامی که با خود حمل می کند، چندان دغدغه زبان فارسی را ندارد. به طوریکه در ساخت واژه های جدید، کاملا مشهود است که بسیاری از واژه های برابری که ساخته می شود اصالتا ریشه ای بر اساس زبان عربی دارند و دلیلی که مسئولان فرهنگستان می آوردند، این است که زبان عربی بخشی از زبان فارسی شده و ما نمی توانیم این بخش را جدا کنیم. با وجود چنین رویکردی، نمی توانیم انتظار داشته باشیم که نابودی گویش های محلی، دغدغه ای برای فرهنگستان زبان و ادب فارسی باشد.

سازمان میراث فرهنگی گویش ها را طبقه بندی و شناسنامه دار بکند

قاسمی ابراز امیدواری کرد: ای کاش زمانی برسد که سازمان میراث فرهنگی، گویش های منطقه شرق اصفهان، شمال اصفهان و همچنین گویش های منطقه سمنان و گویش زرتشتیان یزد و کرمان را به ثبت ملی و حتی ثبت جهانی یونسکو برساند. به طور مثال گویش شهرستان نائین از جمله گویش هایی است که از لحاظ قدمت تاریخی بسیار نزدیک به قدمت آیین زرتشت در ایران است و از جمله گویش هایی محسوب می شود که می تواند سابقه بیش از ۲۵۰۰ ساله داشته باشد. گویش های استان سمنان هم از جمله گویش های بسیار قدیمی ایران است. مهمترین قدم برای حفظ گویش های ایرانی، این است که سازمان میراث فرهنگی دست به کار شود و گویش ها را طبقه بندی و شناسنامه دار بکند. 
(۳۰ فروردین ۱۴۰۱ | ساعت : ۰۹:۴۵ | کد خبر : ۱۳۵۴۹۷۵)