توسعه معدن با محيط زيست منافات دارد؟

استان اصفهان به لحاظ در اختيار داشتن معادن مختلف از جمله معادن تراورتن٬ خاکهای صنعتی٬ دولوميت٬ سرب٬ روی٬ آهک٬ سنگ آهن٬ مس٬ نقره٬ طلا٬ مرمریت و نمک یکی از غنی ترین استانهای کشور به شمار می آید. وجود چنين معادن سرشار در یک استان می تواند سهم بسزایی در ایجاد اشتغال داشته باشد٬ اما برخی مناطق با وجود برخوردار بودن از ظرفيتهای بالقوه در اکتشاف و استخراج مواد معدنی٬ توسط محيط زیست به منطقه حفاظت شده ارتقا یافته و اجازه انجام فعاليتهای معدنی در آن به معدنکاران داده نمی شود. سه بحث عمده و مهم وضعيت و مشکلات فعلی سازمان نظام مهندسی معدن استان٬ معادن فعال و غيرفعال استان و دليل غيرفعال بودن برخی معادن و چگونگی ارتباط و تعامل معدن با محيط زیست در گفتوگوی مفصل خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه اصفهان با شهرام مبصر٬ ریيس سازمان نظام مهندسی معدن استان بررسی و تشریح شد.
تمام معادن استان خصوصی هستند.
ریيس سازمان نظام مهندسی معدن استان اصفهان گفت: حدود هزار و 100 معدن در استان اصفهان وجود دارد که از این تعداد حدود 740 عدد از معادن غير از شن و ماسه است. معادن از نظر نوع به شش گروه فلزات٬ غيرفلزات٬ سنگهای تزیينی٬ سنگ آهک٬ خاک رس و شن و ماسه و سنگ آهک لایه تقسيم بندی میشوند که تمام این شش گروه در استان اصفهان وجود دارد. مبصر اضافه کرد: تمام معادن موجود در استان خصوصی هستند به استثنای معدن طلای موته٬ سرب نخلک و سنگ آهک پيربکران که زیر نظر ایميدرو است. ایميدرو شاخه وزارت صنعت است که فعاليتهای اجرایی انجام میدهد.
حذف بخش خصوصی با واگذاری پهنه های معدنی به شرکتها.
وی تصریح کرد: در اواخر دولت دهم طرحی وجود داشت که طبق آن یکسری از پهنه یا محدوده های معدنی به شرکتهای معدنی جهت اکتشاف و نتيجه دهی واگذار شود. متاسفانه این طرح٬ طرح جالبی نبود٬ به دليل اینکه این طرح باعث نادیده گرفته شدن بخش خصوصی در فعاليتهای معدنی می شد. ریيس سازمان نظام مهندسی معدن استان اصفهان افزود: در صورتی این طرح می تواند موفق باشد که شرکتهایی که پهنه های معدنی را در اختيار گرفتند٬ نتيجه اقدامات خود را سریعا ارایه دهند تا پهنه ها آزاد شوند و بخش خصوصی بتواند از آن محدودها در جهت اکتشاف و استخراج استفاده کند٬ اما در این طرح برخی از شرکتها کم لطف بودند و پس از چندین سال همچنان نتيجه فعاليتهای خود را ارایه نداده اند. در استان اصفهان هفت پهنه معدنی به شرکتها واگذار شده است٬ به این معنی که حدود نصف مساحت معدنی استان در اختيار شرکتها است.
مبصر خاطرنشان کرد: متاسفانه این موضوع باعث شده است که فعاليتهای اکتشافی کند پيش رود و در این قضيه سازمان نظام مهندسی نيز ضربه می خورد٬ چراکه قرارداد اکتشافی برای دارندگان پروانه اشتغال در رسته پی جویی و اکتشاف منعقد نمی شود. تعامل بسيار مناسبی ميان سازمان نظام مهندسی معدن و سازمان صنعت٬ معدن و تجارت در استان اصفهان وجود دارد.
30 درصد معادن استان غيرفعال هستند.
ریيس سازمان نظام مهندسی معدن استان اصفهان به معادن غيرفعال استان اشاره و خاطرنشان کرد: شرایط اقتصادی در یکی دو سال گذشته٬ باعث شد تا معدن داران به ویژه آن دسته از معدن داران که در بحث صادرات حضور داشتند٬ از نظر مالی ضعيف شوند. عدم حضور در بازارهای صادراتی و فروش محصولات باعث شد تا برخی معدن داران نتوانند هزینه های خود را تامين کنند و در نهایت منجر به تعطيلی معادن شد. مبصر با بيان اینکه بيش از 30 درصد معادن استان اصفهان غيرفعال هستند٬ اظهار کرد: دوران شکوفایی صادرات محصولات معدنی استان در دهه 80 بوده است و در دهه 90 با چالش بسيار جدی مواجه شد. صادرات سنگهای باکيفيت از استان اصفهان به دليل رکود اقتصادی نسبت به 10 سال گذشته افت پيدا کرده است.
وی٬ مطرحترین بازار برای معادن به خصوص معادن سنگهای تزیينی را بازار داخلی دانست و تاکيد کرد: سنگهای تزیينی بازار خارجی آن چنانی ندارند به طوری که در سال گذشته حدود 800 هزار تن صادرات سنگ تزیينی وجود داشته که حدود 500 هزار تن آن به صورت کوپ صادر شده است و سود صادرات سنگ به صورت کوپ خيلی کمتر از سود صادرات سنگ به صورت فرآوری شده است. منتها تکنولوژی کشور باید به حدی برسد که بتوانيم با کشورهای صاحب علم معدنی رقابت کنيم. ریيس سازمان نظام مهندسی معدن استان اصفهان گفت: رتبه ایران در ميان کشورهای صادرکننده مواد معدنی بالا نيست و این جای تاسف دارد. کشوری مانند ترکيه که یک دهم کشور ایران نيز معدن ندارد٬ از لحاظ صادرات مواد معدنی از ایران بالاتر است. مبصر پيرامون خام فروشی مواد معدنی با بيان اینکه نظر من مخالف نظر غالب درباره این قضيه است٬ گفت: به نظرم اگر سنگ از دل کوه استخراج شود و بدون هيچ گونه فرآوری صادر شود٬ خام فروشی محسوب میشود٬ اما اگر یک سنگ استخراج و به صورت شش وجهی برش داده شود (کوبيک شود) و این گونه صادر شود٬ خام فروشی نيست.
10 درصد سنگبریهای استان به روز هستند.
وی به به روز نبودن و فرسوده بودن ماشين آلات مورد استفاده در صنایع فرآوری محصولات معدنی اشاره و اظهار کرد: برای برون رفت از مساله خام فروشی باید ماشين آلات طوری تجهيز شوند که منطبق با سفارشهای واقعی باشد. حال سوالی که مطرح می شود این است که اگر سنگ کوبيک شده به کارخانه سنگبری برده شود و در کارخانه نتوان ضخامتهای یکسان و استاندارد ایجاد کرد و سنگ به این صورت صادر شود ضرر بيشتری خواهد داشت یا اگر سنگ به صورت خام صادر شود؟ ریيس سازمان نظام مهندسی معدن استان اصفهان تصریح کرد: حدود هزار و 600 کارخانه سنگبری در استان اصفهان وجود دارد که حدود 10 درصد از این تعداد منطبق با تکنولوژی های روز دنيا فعاليت میکنند.
مبصر به فرصتهای سرمایه گذاری در بخش معدن اشاره کرد و ادامه داد: در شرق استان اصفهان از لحاظ زمين شناسی دو کمپلکس انارک و جندق قرار دارد. منطقه عباس آباد هم که مملو از معادن فلزی است در منطقه شرق قرار دارد٬ اما از سال 84 ارتقای محيط زیستی پيدا کرده است. وی افزود: پرسشی که در حال حاضر مطرح میشود این است که منطقه عباس آباد در زمانی که تحت نظر سازمان محيط زیست بود با زمان پيش از آن چه تفاوتی کرده است؟ به نظر میرسد برخی از مناطق بدون هيچ دليلی به منطقه حفاظت شده محيط زیست تبدیل شده اند یا اگر مستنداتی وجود دارد٬ باید ا طلاع رسانی شود. ریيس سازمان نظام مهندسی معدن استان اصفهان ادامه داد: به دليل کمبود آب در مناطق انارک٬ جندق و منطقه خور و بيابانک مردم بيشتر به سمت معدن گرایش پيدا کردهاند. متاسفانه برخی از مناطق که معدن خيز بوده٬ به دليل ارتقا به مناطق محافظت شده محيط زیست٬ نمی توان فعاليتی را در آن انجام داد. مبصر اضافه کرد: در صورتی که آن مناطق جهت اکتشاف معدن آزاد شوند٬ این موضوع میتواند سهم بسيار زیادی در جهت اشتغالزایی و رفع معضل بيکاری داشته باشد٬ چراکه در این مناطق از لحاظ معدنی پتانسيل بالایی وجود دارد. وی بر احترام متقابل محيط زیست و معدنکار تاکيد کرد و گفت: معدنکاران برای هرگونه فعاليتی از محيط زیست استعلام می گيرند. نباید به قيمت حذف اشتغال و حذف سرمایه جلوی فعاليت معدن کاران را گرفت.
ریيس سازمان نظام مهندسی معدن استان اصفهان خاطرنشان کرد: اگر معدنکاری متعهد شود که کنترل شده فعاليت کند و متعهد شود که تمام موارد و الزامات زیست محيطی را رعایت کند٬ چه ایرادی دارد که کار کند؟ اگر معدنکاری پس از استخراج مواد معدنی بخواهد آن منطقه را احيا کند٬ چرا اداره منابع طبيعی جلوی این عمل را می گيرد و با آن مخالفت می کند؟ مبصر با طرح این پرسش که چه ميزان معدان دار اشتغال ایجاد میکند و چه مقدار محيط زیست٬ گفت: بسياری از معدن داران هزینه و درآمدشان در خط برابر قرار دارد و به همان ميزان که خرج می کنند٬ درآمد به دست می آورند. این افراد تنها به عشق استخراج سنگ و ایجاد اشتغال به فعاليت خود ادامه می دهند. وی اضافه کرد: تنها برخی از معدن داران که کيفيت مواد معدنی بالایی دارند و توان اقتصادی خودشان بالا است٬ سود بيشتر از سرمایه دارند و پيشرفت می کنند.
ریيس سازمان نظام مهندسی معدن استان اصفهان به معدن طلای موته اشاره و خاطرنشان کرد: معدن طلای موته در منطقه حفاظت شده محيط زیست قرار گرفته٬ اما اصلی وجود دارد که قانون عطف به ماسبق نمی شود. پيش از اینکه منطقه موته به منطقه محيط زیستی ارتقا پيدا کند٬ این منطقه پروانه بهره برداری معدن داشته است. ریيس سازمان نظام مهندسی معدن استان اصفهان گفت: سازمان نظام مهندسی معدن در سال 1382 شروع به فعاليت کرد. استان اصفهان در زمان شروع به فعاليت سازمان٬ به واسطه ظرفيتهای معدنی موجود در ردههای دوم و سوم از نظر اهميت قرار گرفت. مبصر افزود: رفته رفته استانها از لحاظ وجود پتانسيلهای معدنی در پنج رده تقسيم بندی شدند که طبق آن استانهای فاقد معدن در رده پنجم و استانهایی مانند اصفهان٬ خراسان رضوی٬ کرمان و تهران در رده دوم قرار گرفتند. وی ادامه داد: نظام مهندسی معدن شامل چهار رشته اصلی معدن٬ زمين شناسی٬ نقشه برداری و متالورژی استخراجی است. تعداد اعضای رشته معدن و زمين شناسی سازمان نظام مهندسی به مراتب بيشتر از اعضای دیگر از رشته های دیگر است. ریيس سازمان نظام مهندسی معدن استان اصفهان اضافه کرد: در حال حاضر در سازمان نظام مهندسی معدن استان اصفهان دو هزار و 150 عضو وجود دارد که حدود هزار نفر در رشته معدن٬ حدود 850 نفر در رشته زمين شناسی٬ حدود 150 نفر در رشته زمين شناسی و حدود 120 نفر در رشته متالوژی مشغول به فعاليت هستند. همچنين تعداد معدودی از اعضای سازمان از مهندسان رشته های برق٬ مکانيک٬ کامپيوتر و ... که فعاليت معدنی کرده اند٬ تشکيل می شود.
مبصر خاطرنشان کرد: به واسطه فعاليتهای معدنی مهندسان عضو نظام مهندسی معدن٬ برای آنها در پنج بستر پی جویی و اکتشاف٬ استخراج٬ پی جویی و اکتشاف و استخراج٬ کانه آرایی و فرآوری و متالورژی استخراجی پروانه اشتغال صادر می شود. پروانه های اشتغال از پایه سه تا عضو ارشد درجه بندی می شود. در استان اصفهان تنها حدود 15 عضو با پروانه اشتغال ارشد وحود دارد. وی تاکيد کرد: اعضای سازمان نظام مهندسی می توانند در نظارت و طراحی پروژه ها فعاليت کنند٬ اما کار اجرای فعاليت های معدنی وظيفه سازمان نيست.
سازمان نظام مهندسی معدن ساختمان ندارد.
ریيس سازمان نظام مهندسی معدن استان اصفهان با بيان اینکه سازمان در استان اصفهان٬ مظلوم واقع شده است٬ ادامه داد: متاسفانه سازمان نظام مهندسی معدن استان اصفهان فاقد ساختمان و اتومبيل است. ساختمان موجود نيز استيجاری است و ماهيانه حدود چهار ميليون تومان بابت اجاره بها پرداخت میشود. در حال که ماده 112 به صراحت بيان می کند که مبادی زیربط باید در جهت تامين ساختمان اقدام کنند. مبادی زیربط سازمان نظام مهندسی معدن ابتدا سازمان صنعت٬ معدن و تجارت و در نهایت استانداری خواهد بود. مبصر٬ دغدغه چند ساله سازمان در استان اصفهان را تامين ساختمان اعلام کرد و گفت: پيگيریهای زیادی نيز در این خصوص انجام داده ایم. در خواست تامين ساختمان را ابتدا نزد استاندار اصفهان (آقای زرگرپور) بردیم٬ ایشان هم این درخواست را به وزیر صنعت (آقای نعمت زاده) فرستادند و آقای وزیر برای تامين ساختمان دستور دادند. وی با تاکيد بر اینکه ساختمان استقلال یک سازمان را نشان می دهد٬ اضافه کرد: ساختمان مدنظر سازمان٬ کنار سازمان صنعت و معدن و تجارت در مجموعه اداری غدیر و متعلق به بانک صنعت و معدن است٬ اما بر طبق بررسی های به عمل آمده که صحت آن مشخص نيست٬ ریيس بانک صنعت و معدن آن ساختمان را حدود 5.3 برابر قيمت معمول در منطقه قيمت گذاری کرده است. ریيس سازمان نظام مهندسی معدن استان اصفهان افزود: درخواست کردیم تا کارشناسان رسمی دادگستری این ساختمان را قيمت گذاری کنند و سازمان نيز به صورت نقدی یا اقساط و اجاره به شرط تمليک این ساختمان را خریداری کند. مبصر به منابع تامين هزینه های سازمان اشاره و خاطرنشان کرد: هزینه های سازمان از طریق اخذ هزینه عضویت٬ بررسی طرحها و درصد ارجاع کار تامين میگردد. وی اظهار کرد: سازمان نظام مهندسی هفت کارمند تمام وقت و دو کارمند نيمه وقت دارد. هيات مدیره سازمان نيز شامل پنج نفر هستند. همچنين چهار گروه تخصصی معدن٬ زمين شناسی٬ نقشه برداری و متالورژی در سازمان فعاليت می کنند.
(کد خبر: 95030905127 ۱۱:۵۷ ­ ۱۳۹۵ خرداد ۹ یکشنبه)