مس، همراه باستانی بشر

مس بعد از طلا، اولین عنصری است که توسط بشر کشف شد و ابزارآلات مسی کشف‌شده قدمتی در حدود پنج هزار سال پیش از میلاد مسیح را نشان می‌دهند.

مس بعد از طلا، اولین عنصری است که توسط بشر کشف شد و ابزارآلات مسی کشف‌شده قدمتی در حدود پنج هزار سال پیش از میلاد مسیح را نشان می‌دهند. نشانه‌هایی مبنی بر ذوب و خالص کردن مس از اکسیدهای آن مانند مالاکیت و آزوریت تا سال 5000 قبل از میلاد وجود دارد. تپه سیلک نیز از قدیمی‫ترین مناطق سکونت تمدن‌های ماقبل تاریخ بوده است که قدمت این منطقه حدود 8 هزار سال است و با توجه به آثار کشف‌ شده، قدمت کشاورزی و دامداری در این محل بیش از سایر نقاط ایران بوده است. اولین استفاده از ابزارهای مسی در سیلک که تاریخ آن به بیش از 6000سال برمی‫گردد، مانند بسیاری از نقاط به وسیله چکش‌کـاری مس طبیعی صورت می‫گرفته است، این موضوع را می‫توان با توجه به شکل اشیاء اولیه و نبود کوره‌های ذوب مس در آن دوران دریافت. از دیگر مناطق قدیمی که از مس استفاده می‌کردند می‌توان به تپه یحیی، خبیض کرمان و تل آتشی در استان کرمان، تپه حصار در دامغان و طالمسی در استان اصفهان نام برد. صنعت مس در دوره‌های مختلف به‌ویژه در دوره سلجوقیان و صفویان رشد کرد و این فلز مورد استفاده مردم قرار گرفت. شروع استخراج مس به روش نوین در ایران را می‫توان مربوط به سال 1315 که اداره کل معادن تأسیس شد دانست، که انگیزه اصلی آن تأمین فلز مس برای کارخانجات مهمات‌سازی ارتش بود. اداره کل معادن وقت در نواحی مس خیز شناخته شده در آن زمان مانند انارک، عباس آباد و سبزوار فعالیت‌هایی را آغاز نمود و برای این منظور کارخانه‫ای در ناحیه غنی آباد جنب شهرری تأسیس شد که ظرفیت آن بیست تن مس در شبانه روز بود. اولین توده بزرگ مس که مورد بهره‌برداری قرار گرفت کانسار مس سرچشمه در 160 کیلومتری جنوب غربی کرمان بود. این معدن که از بزرگ‌ترین کانسارهای مس جهان به شمار می‌رود در سال 1328 توسط آقای انتظام کشف شد. هر چند که در یکی از گزارشات کارشناسان خارجی که در بازدید سال‌های 1276 تا 1321 صورت گرفته بود به وجود مس در این منطقه اشاره شده بود. با اعلام ملی شدن معادن در سال 1351 شرکت سهامی معادن سرچشمه کرمان تاسیس شد. در سال 1352 بنای مجتمع مس سرچشمه با مشارکت شرکت امریکایی آناکوندا شروع گردید. در سال1355 شرکت سهامی معادن سرچشمه کرمان به نام شرکت ملی صنایع مس ایران تغییر نام یافت. راه‌اندازی و ادامه کار مجتمع بزرگ مس سرچشمه بعد از انقلاب اسلامی و آغاز بهره‌برداری از معادن جدید میدوک و سونگون، ایران را به عنوان یکی از قطب‌های تولید مس در جهان تبدیل کرده است. هم‌اکنون نیز تمامی فعالیت های مربوط به استخراج و بهره‌برداری از معادن مس کشور و همچنین تولید و فروش مس خالص به عهده این شرکت است. 
(نعادل - ۱۳۹۹/۰۳/۲۷ - شماره امروز: ۵۴۷)