حبیب یغمایی؛ محقق و متن‌شناس برجسته معاصر

۲۴ اردیبهشت ۱۳۶۳ خورشیدی، روزنامه‌نگار، شاعر و نویسنده‌ای که عموم مردم، بیشتر او را با شعر «روباه و زاغ» در کتاب فارسی سوم دبستان به یاد دارند و می‌شناسند، درگذشت. او حبیب یغمایی نام داشت. حبیب یغمایی در دوره‌ای می‌زیست که تحولات سیاسی گسترده‌ای در تاریخ معاصر ایران رقم خورد و این تحولات در آثار وی منعکس شده بود. بسته بودن فضای سیاسی دوره رضاخان در آثار یغمایی قابل توجه است. او در تلاش بود تا با مجله «یغما»، تاریخ و ادبیات ایران را حفظ کند. دیوان اشعار او خیلی مفصل نیست و شاید در حدود هفت هزار بیت شعر داشته باشد. او در شعر چون کاملا از سبک سعدی پیروی کرده، شعر او روان و با مفهوم است و به همین دلیل سال‌های نخستین که وی سرایش شعر را آغاز کرده بود، یعنی از ۱۳۰۰ خورشیدی به بعد، شعرهای زیادی از وی در کتاب‌های درسی منتشر شده است. به‌خصوص شعر «روباه و زاغ» که با گذشت حدود ۷۰ سال، هنوز هم در کتاب‌های درسی درج می‌شود و بچه‌های دبستانی با این شعر آشنا هستند. 

زندگینامه حبیب یغمایی

حبیب یغمایی در ۱۲۸۰ خورشیدی در یکی از روستاهای کویری کشور به نام جندق چشم به جهان گشود. روستای‌ جندق‌ چون بر سر راه کاروان‌رو قدیم ایران از شمال به جنوب قرار داشت از شهرت بسیاری برخوردار است بـه گونه‌ای که همواره بزرگان این ناحیه خود را جندقی خوانده‌اند. چنانکه‌ یغمای‌ جندقی شاعر مشهور و آزاده عصر قاجار و نیای مادری حبیب یغمایی در اصل خوری بود و هم در آنجا رشد کرد و بالید و هم آنـجا درگـذشت اما با شهرت جندقی معروف بود. پدر حبیب یغمایی نیز از شاعران و ادیبان محلی بود. او اشعار فراوانی سرود و چند منظومه از وی اکنون برجا مانده است که از جمله باید از مثنوی‌ فـتح‌نامه سـردار جنگ کاشانی نام‌ برد که‌ نسخه‌ای از آن را به صورت دگرگون منتشر کرده‌اند. حبیب‌ دوران کودکی را در چنین‌ محیطی گذراند. پدرش‌ مـعاشران‌ و هـمنشینان بـرجسته و شاعری چون فتح ا...کیوان، مـحمد حـسن کیوان، میرزا اسماعیل‌ هنر معتمد دیوان و محمد تقی خجسته داشت که هریک در فنون ادبـی‌ و سـرودن انـواع‌ شعر مهارت و استادی داشتند. در میان اشعار بازمانده از دوران کـودکی حـبیبی به دو بند از ترکیب‌بندی‌ که‌ ظاهرا در اواخر دوران کودکی و اوایل نوجوانی سروده اشاره می‌شود:

در چنین‌ روز سه عید آمده باهم توأم‌ شکر /کـه ز تـوفیق خـدای متعال‌ همچو ابروی بتان گشت‌ عیان‌ /تیغ‌ هلال‌ رمضان رفت چـو شـوال درآمد /به جلال‌ رایت روزه نگون سار شد /اما شوال‌ از زمین تا به سموات برافروخت علم

مـقدمات دانش‌های متداول را در خور نزد پدر و یاران او فرا گرفت و از آن پس رهسپار دامغان و شاهرود شد و سـالیانی‌ چـند در مـدارس آن ۲ شهر به کسب معرفت پرداخت و در اوایل ۱۳۰۰‌ خورشیدی رهسپار تهران‌ شد و در مدرسه دارالشفا سکنی گزید. او در این هنگام با افرادی چون محمد جواد تربتی هـمخـانه‌ بود...

سبک آثار یغمایی

اشعار یغمایی به سبک کلاسیک، آسان و روان است. شاید در میان شعرای ۱۰۰ سال گذشته، آنان که به‌ سـبک‌ سنتی شعر سروده‌اند، روان‌ترین و سهل‌ترین شعر معاصر بـاشد، هـرچند مـمکن است، گروهی این نظر را نپذیرند اما تعمق و مطالعه شعر شاعر این نظریه را به‌ آسانی‌ به هر فردی القـا ‌ ‌می‌کند. بسیاری‌ از آثار شعری او از همان زمان سرودن به عنوان اشعار آسان و معنی‌دار و در کتاب‌های درسـی وارد شـد و افراد بسیاری از زمان کودکی‌ و تحصیل‌ آنها را به یاد خواهند آورد. یغمایی در شعر خود به کویر، بیابان و گـوشه گوشه از نقاط ایران نظر دارد و با علاقه و به شیوایی از آنها یاد می‌کند. افزون بر این نوع اشعار، یک بخش شعری او تا حدی سیاسی است. از دیگر بخش‌های شعر یغمایی، شعر اجتماعی و اشعاری است که به عشق زادگاهش سروده که شعرهای خیلی برجسته‌ای است؛ به خصوص مثنوی «خورنامه و از انارک تا چوپانان» که خیلی مثنوی مهمی به شمار می رود و به زبان آلمانی هم ترجمه شده است و همین طور شعرهای مختلفی که به تناوب در دوره‌های مختلف مجله یغما و قبل از یغما در مجله ارمغان به چاپ می‌رسانده است.
(۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۹،‏ ۱۰:۱۹ - کد خبرنگار: 2521 - کد خبر: 83778628)