اینجا «گور» با تو سخن میگوید

... "ابن بابویه» آرامگاھی 200 ساله در دشت وسیع "ری" است که قریب به 10 ھکتار وسعت دارد. ری باستانی از کھن ترین شھرھای جھان است که تاریخ پیدایشش به اقوام آریایی میرسد. ری بزرگترین شھر مادھا بود و میتوان نامش را در اسطوره ھای ایرانی یافت. بنابر آنچه در اوستا آمده، ری سیزدھمین شھری است که در جھان ساخته شده و تاریخ سکونت در آن به سه ھزار سال پیش از میلاد برمی گردد... 
مزار دکتر سیدحسین فاطمی نیز تقریباً در میانه این آرامگاه قرار گرفته است. سنگ مزار او و خواهرش «سلطنت فاطمی» حدود نیم متر بلندتر از سنگ‌های اطرافشان ساخته شده‌اند که به یافتنشان کمک می‌کند.
بر روی سنگ مزارش نوشته شده "وزیر خارجه دکتر محمد مصدق و مدیر روزنامه باختر امروز؛ شهادت: سحرگاه 19 آبانماه 1333 ". و شعری بر ضلع‌ سیمانی مزارش حک شده که: "بر سر تربت ما چون گذری همت خواه/ که زیارتگه رندان جهان خواهد بود."
پدرش سیدعلی محمد، معروف به سیف‌العلماء از روحانیون طراز اول نایین بود. روزنامه "باختر امروز" را پس از شهریور 1320 و آزادتر شدن فضای سیاسی منتشر کرد که بعدها ارگان جبهه ملی شد. در دولت مصدق از کلیدی‌ترین وزیران کابینه و تندروترین مخالف استعمار انگلیس و سلطنت بود. فاطمی در جریان نهضت ملی شدن نفت از همکاران نزدیک مصدق بود. به گفته مصدق، او نخستین کسی بود که پیشنهاد ملی‌شدن صنعت نفت در سراسر ایران را ارائه داد.
حسین فاطمی پس از کودتای 28 مرداد، مدتی نزد تعدادی از دوستانش در خفا بود. فاطمی 6 اسفند دستگیر شد. برخی نوشته‌اند در ابتدای دستگیری تصمیم گرفته می‌شود در حین دادرسی در دفتر فرمانداری نظامی تهران که آن زمان داخل کاخ شهربانی - ساختمان شماره نه امروزی وزارت‌ خارجه - بود، طی یک حرکت به ظاهر خودجوش مردمی به دست شعبان جعفری(شعبان بی‌مخ) و مریدانش به قتل برسد، اما وی و خواهرش در این سوء قصد مجروح می‌شوند.
فاطمی7 مهرماه 1333 پس از محاکمه غیرعلنی در دادگاه نظامی به دلیل اقدام برای برکناری شاه و اقدام علیه سلطنت در سحرگاه آبان 1333 اعدام و در کنار شهدای قیام 30 تیر به خاک سپرده شد.
* مزار شهدای قیام 30 تیر کمی پایین‌تر از مزار فاطمی است و نظم و چینش خاص سنگ‌هایشان و کتیبه تخریب شده در مقابل آنها به اولین نگاه توجه ام را جلب می‌کند. 25 تن از شهدای 30 تیر در سکویی کنار هم دفن شده‌اند. روی سنگ قبر همه آن‌ها نوشته شده "شهید راه وطن"؛ عنوانی که مجلس وقت بعد از قیام 30 تیر 1331 و احیای دولت مصدق برای آنها تصویب کرد. چهار سنگ اما در بین این سنگ‌ها فقط عنوان شهید راه وطن را دارند و معلوم است که از جمله شهدای گمنام این واقعه‌اند. اغلب آنها در سنین جوانی شهید شده‌اند. از کشتگان 30 تیر آماری در دست نیست. گفته می‌شود بیشتر آنها در تهران و در این گورستان دفن شده‌اند.
محوطه‌ای که شهدای 30 تیر دفن شده‌اند متعلق به فرد دیگری بوده که مصدق در زمان دفن این شهدا این قطعه زمین را از او خریداری کرده است. شب هفتم دفن آنها، مصدق بر مزارشان حاضر شده، شاخه گل‌هایی هدیه‌شان کرده و آنقدر اشک ریخته که حالش بد شده و زیر بغلش را گرفته و برده‌اند.
در مقابل این سکو نیز کتیبه‌ای قرار دارد که می‌گویند مصدق به نشانه شهدای 30 تیر در آن مکان نصبش کرده است. نگاشته‌های این کتیبه به دلیل واژگونی آن اصلا مشخص نیست و نمی‌توان آنها را خواند. با اینکه این کتیبه بر روی زمین نصب شده اما مشخص نیست کی و چگونه واژگون شده است. اگر ندانی که این سازه سنگ و سیمانی کتیبه‌ای بوده است، ممکن است به سادگی از کنارش رد شوی.
مصدق نیز وصیت کرده بود که او را در کنار این شهدا دفن کنند اما با مخالفت شاه این کار انجام نشد. شاه گفته بود "در همان احمدآباد خودش دفن شود". پیکر مصدق از آن زمان تا کنون در روستای احمدآباد به امانت مانده تا روزی در کنار شهیدان 30 تیر قرار گیرد...
(ایسنا / کد خبر: 93070804687 ٠٩:١١ - ١٣٩٣ مھر ٨ سه شنبه)